nitin.chavan@timesgroup.com
@nitinchavanMT
मुंबई : वर्षानुवर्षे कंत्राटी कामगार म्हणून काम केल्यानंतर २,७०० सफाई कामगारांना महापालिकेत कायम कर्मचारी म्हणून रूजू होण्याची संधी सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयाने निर्माण झाली. मात्र पालिकेच्या लाल फितीच्या कारभारामुळे दीड वर्षांनंतरही या कामगारांना कायम करण्यात आलेले नाही. सेवेत कायम करण्याच्या प्रतीक्षेत तब्बल ८८ कंत्राटी सफाई कामगारांचा टीबी, दमा व विविध आजारांनी मृत्यू झाला आहे.
पालिकेच्या सेवेत कायम कामगार म्हणून सामावून घेण्यासाठी कंत्राटी सफाई कामगारांनी सन २००७पासून लढा सुरू केला होता. औद्योगिक न्यायालय, उच्च न्यायालय व एप्रिल २०१७ मध्ये सर्वोच्च न्यायालयाने या कामगारांना पालिकेच्या सेवेत घेण्याचे आदेश दिले. कंत्राटी म्हणून सलग २४० दिवस भरल्यास कामगार कायद्यानुसार कामगारांना सेवेत कायम करणे बंधनकारक असताना पालिकेने हा कायदाच नाकारल्याने सर्व ६,५०० कंत्राटी कामगारांना पालिकेच्या सेवेत घेण्याच्या मागणीसाठी कचरा वाहतूक श्रमिक संघाने ही याचिका दाखल केली होती. २,७०० कामगारांना लवकरच कायम सेवेत घेतले जाणार असल्याचे आश्वासन पालिका देत असली तरी ते पूर्ण केलेले नाही. पुढील दोन महिन्यांत पहिल्या टप्प्यात १,३०० कामगारांना कायम केले जाणार असल्याचे नवीन आश्वासन दिले असल्याचे श्रमिक संघातर्फे सांगण्यात आले.
मॅनहोलमध्ये उतरून काम करण्यास सांगणे हे अमानवी असल्याचा निर्वाळा सन २००३ मध्ये उच्च न्यायालयाने दिला. त्यानंतर पालिकेने सक्शन जेटिंग मशिनद्वारे सफाई सुरू केली. मात्र भूमिगत गटारे व नाल्यांच्या आतल्या भागापर्यंत मशिन पोहोचत नसल्याने तेथे मॅनहोल कामगारांचा वापर केला जातो. मॅनहोलमध्ये उतरणारे पालिकेचे १७ कायम कामगार असून उर्वरित शेकडो कंत्राटी कामगार आहेत. या कामगारांना अमानवी काम सांगून पालिका न्यायालयाचा अवमान करत असल्याचा आरोप कचरा वाहतूक श्रमिक संघाचे सरचिटणीस मिलिंद रानडे यांनी केला.
वस्तू होतात हडप
मॅनहोलमध्ये विषारी झुरळ, विविध प्रकारचे कीटक, विषारी वायू असल्याने कामगारांच्या जिवितास धोका निर्माण होतो. मॅनहोलमध्ये कामगारांना प्राणवायू मिळत नसल्याने त्यांचा गुदमरून मृत्यू होतो. त्यामुळे या कामगारांना मास्क, बूट, शूज, जॅकेट, साबण या पुरेशा सुविधा दिल्या जाव्यात अशी मागणी वर्षानुवर्षे कामगार संघटना करत आहेत. मात्र कंत्राटदारांचे लोक या वस्तू मधल्यामध्ये हडप करतात. मॅनहोल कामगारांना दिल्या जाणाऱ्या गणवेशात कीटक शिरत असल्याने अंगाची लाहीलाही होते. आधीच घाणीत उतरल्याने तसेच किटकांच्या चाव्यांमुळे त्वचारोग होत असल्याकडे मिलिंद रानडे लक्ष वेधतात.
कामगाराला नोटीस
मुंबईतील एका भागात काही दिवसांपूर्वी मॅनहोलमध्ये काम करणाऱ्या एका कामगाराचे छायाचित्र एका इंग्रजी वृत्तपत्राने प्रसिद्ध केले म्हणून या कामगाराला कंत्राटदाराने कारणे दाखवा नोटीस बजावली आहे. संबंधित ठिकाणी काम करत असताना छायाचित्रकाराने ते काढल्याने माझा दोष काय, असा लेखी सवाल या कामगाराने कंत्राटदाराला पत्र पाठवून केला. त्यावर कंत्राटदाराने आणखी दोन नोटिसा या कामगाराला पाठवून त्याला काम देणे बंद केल्याची माहिती महाराष्ट्र म्युनिसिपल कामगार युनियनचे कॉ. विजय दळवी यांनी दिली.