म. टा. खास प्रतिनिधी, मुंबई
प्रत्येकाला उमगलेले महात्मा गांधी वेगळे आहेत. त्यांच्या विचारांकडे प्रत्येकजण कोणत्या नजरेतून पाहतो, तसे त्याला गांधीजी कळत जातात. कलाकारांच्या बाबतीत गांधीजी त्यांच्या कुंचल्यांतून किंवा शिल्पांतून उमटतात. जेजे कला महाविद्यालयामध्ये गांधी जयंतीनिमित्त चित्रांतून आणि शिल्पांतून दिग्गज कलाकारांना दिसलेले गांधीजी व्यक्त झाले. कुठे ते चष्म्यातून व्यक्त झाले तर कुठे काठीमधून... कुठे त्यांचा चेहरा बोलका झाला तर कुठे त्यांची तीन माकडे...! गांधीजींना आदरांजली आणि त्यांच्या विचारांचे सामान्यांमध्ये उमटलेले पडसाद असा दुहेरी हेतू या निमित्ताने साध्य झाला.
एखादी कलाकृती निर्माण होताना पाहण्याचा अनुभव फार वेगळा असतो. अनेकदा कलाकाराची त्यामागची भावना त्यामध्ये व्यक्त होत जाते. जेजेच्या प्रांगणात जमलेल्या कलारसिकांनी मंगळवारी विविध रूपांमधून गांधीजींना पाहत हाच अनुभव घेतला. जेजेतर्फे आयोजित या उपक्रमासाठी राज्यभरातील कलामहाविद्यालयाचे प्राध्यापक तसेच कलाक्षेत्रात नाव मिळवलेले चित्र-शिल्पकर्ते सहभागी झाले होते. पुणे, कोल्हापूर, सांगली, जळगाव, अमरावती, नाशिक, औरंगाबाद अशा विविध ठिकाणांहून हे प्राध्यापक आणि कलाकार आले होते. यासाठी त्यांना कोणतेही मानधन देण्यात आलेले नव्हते. गांधीजींप्रती असलेल्या आदरापोटी हे कलाकार या उपक्रमामध्ये सहभागी होण्यासाठी आले.
गांधी जयंतीनिमित्त १५० कलाकारांनी त्यांना आदरांजली वाहायची, असा मानस आधी व्यक्त करण्यात आला होता. मात्र राज्यभरातून याला मोठा प्रतिसाद मिळाला आणि गांधीजींची सुमारे १८० चित्रे आणि २० शिल्पे दिग्गजांनी साकारली. जेजेच्या मास्टर्सच्या १५ विद्यार्थ्यांनीही यात सहभाग नोंदवला होता. जेजेच्या स्टुडिओमध्ये अनेक वर्षांनी पुन्हा काम करायला मिळणार या औत्सुक्यातूनही राज्यभरातील प्राध्यापक पुन्हा मुंबईत आले, अशी भावना अधिष्ठाता प्रा. विश्वनाथ साबळे यांनी व्यक्त केली. या संपूर्ण उपक्रमाला लोकांनीही भरभरून प्रतिसाद दिला. यामध्ये वास्तवदर्शी, अॅबस्ट्रॅक्ट (मुक्त) अशा दोन्ही प्रकारचे सादरीकरण करण्यात आले.
०० गांधीशिल्प ठरले आकर्षण
विद्यार्थ्यांनी साकारलेले गांधीजींचे पाच फुटी शिल्प हे या प्रदर्शनाचे मुख्य आकर्षण ठरले. त्याचबरोबर दोऱ्यांच्या सहाय्याने तिरंगी रंगात गांधीजीचे चित्र रेखाटण्यात आले होते. हेसुद्धा रसिकांना खूप आवडले. या प्रत्येक शिल्पाच्या आणि भित्तीचित्राच्या डोळ्यांमधील भाव रसिकांना अधिक खुणावत होता. या विद्यार्थ्यांनी रांगोळीच्या माध्यमातूनही महात्मा गांधींना आदरांजली वाहिली. प्राध्यापक आणि तज्ज्ञांनी साकारलेल्या या चित्र आणि शिल्पांचे नंतर प्रदर्शन आयोजित करण्यात येणार आहे. या प्रदर्शनामध्ये माफक किमतीमध्ये या कलाकृती विकून त्याची रक्कम केरळ पूरग्रस्तांच्या मदतीसाठी दिली जाणार आहे, असे प्रा. साबळे यांनी सांगितले.
प्रत्येकाला उमगलेले महात्मा गांधी वेगळे आहेत. त्यांच्या विचारांकडे प्रत्येकजण कोणत्या नजरेतून पाहतो, तसे त्याला गांधीजी कळत जातात. कलाकारांच्या बाबतीत गांधीजी त्यांच्या कुंचल्यांतून किंवा शिल्पांतून उमटतात. जेजे कला महाविद्यालयामध्ये गांधी जयंतीनिमित्त चित्रांतून आणि शिल्पांतून दिग्गज कलाकारांना दिसलेले गांधीजी व्यक्त झाले. कुठे ते चष्म्यातून व्यक्त झाले तर कुठे काठीमधून... कुठे त्यांचा चेहरा बोलका झाला तर कुठे त्यांची तीन माकडे...! गांधीजींना आदरांजली आणि त्यांच्या विचारांचे सामान्यांमध्ये उमटलेले पडसाद असा दुहेरी हेतू या निमित्ताने साध्य झाला.
एखादी कलाकृती निर्माण होताना पाहण्याचा अनुभव फार वेगळा असतो. अनेकदा कलाकाराची त्यामागची भावना त्यामध्ये व्यक्त होत जाते. जेजेच्या प्रांगणात जमलेल्या कलारसिकांनी मंगळवारी विविध रूपांमधून गांधीजींना पाहत हाच अनुभव घेतला. जेजेतर्फे आयोजित या उपक्रमासाठी राज्यभरातील कलामहाविद्यालयाचे प्राध्यापक तसेच कलाक्षेत्रात नाव मिळवलेले चित्र-शिल्पकर्ते सहभागी झाले होते. पुणे, कोल्हापूर, सांगली, जळगाव, अमरावती, नाशिक, औरंगाबाद अशा विविध ठिकाणांहून हे प्राध्यापक आणि कलाकार आले होते. यासाठी त्यांना कोणतेही मानधन देण्यात आलेले नव्हते. गांधीजींप्रती असलेल्या आदरापोटी हे कलाकार या उपक्रमामध्ये सहभागी होण्यासाठी आले.
गांधी जयंतीनिमित्त १५० कलाकारांनी त्यांना आदरांजली वाहायची, असा मानस आधी व्यक्त करण्यात आला होता. मात्र राज्यभरातून याला मोठा प्रतिसाद मिळाला आणि गांधीजींची सुमारे १८० चित्रे आणि २० शिल्पे दिग्गजांनी साकारली. जेजेच्या मास्टर्सच्या १५ विद्यार्थ्यांनीही यात सहभाग नोंदवला होता. जेजेच्या स्टुडिओमध्ये अनेक वर्षांनी पुन्हा काम करायला मिळणार या औत्सुक्यातूनही राज्यभरातील प्राध्यापक पुन्हा मुंबईत आले, अशी भावना अधिष्ठाता प्रा. विश्वनाथ साबळे यांनी व्यक्त केली. या संपूर्ण उपक्रमाला लोकांनीही भरभरून प्रतिसाद दिला. यामध्ये वास्तवदर्शी, अॅबस्ट्रॅक्ट (मुक्त) अशा दोन्ही प्रकारचे सादरीकरण करण्यात आले.
०० गांधीशिल्प ठरले आकर्षण
विद्यार्थ्यांनी साकारलेले गांधीजींचे पाच फुटी शिल्प हे या प्रदर्शनाचे मुख्य आकर्षण ठरले. त्याचबरोबर दोऱ्यांच्या सहाय्याने तिरंगी रंगात गांधीजीचे चित्र रेखाटण्यात आले होते. हेसुद्धा रसिकांना खूप आवडले. या प्रत्येक शिल्पाच्या आणि भित्तीचित्राच्या डोळ्यांमधील भाव रसिकांना अधिक खुणावत होता. या विद्यार्थ्यांनी रांगोळीच्या माध्यमातूनही महात्मा गांधींना आदरांजली वाहिली. प्राध्यापक आणि तज्ज्ञांनी साकारलेल्या या चित्र आणि शिल्पांचे नंतर प्रदर्शन आयोजित करण्यात येणार आहे. या प्रदर्शनामध्ये माफक किमतीमध्ये या कलाकृती विकून त्याची रक्कम केरळ पूरग्रस्तांच्या मदतीसाठी दिली जाणार आहे, असे प्रा. साबळे यांनी सांगितले.