वांद्रे येथे मराठी भाषा विद्यापीठ

म. टा. खास प्रतिनिधी, मुंबई

मराठी भाषेच्या प्रचार, प्रसारासाठी ग्रंथाली वाचक चळवळीच्या पुढाकाराने राज्यातील पहिले मराठी भाषा विद्यापीठ वांद्रे येथे सुरू होणार आहे. मराठी भाषा दिनानिमित्त आज, मंगळवारी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या हस्ते विद्यापीठासाठी महापालिकेकडून देण्यात येणाऱ्या जागेच्या हस्तांतरणाचा औपचारिक कार्यक्रम विधानभवनात होणार आहे. मराठी भाषाविषयक संशोधन, लेखन, ग्रंथालय असे उपक्रम या विद्यापीठात चालतील.

वांद्रे पश्चिम येथील बॅण्डस्टॅण्ड परिसरात बी. जे. रोडवर पालिकेचा दवाखाना आणि वाचनालयाची बांधकामासह तयार इमारत आहे. दवाखान्याची जागा १७४.९३ चौ. मी. तर वाचनालयाची २०९.३४ चौ. मी. अशी एकूण ३८४ चौ. मी. जागा आहे. या जागेत ग्रंथालय आणि भाषाविषयक संशोधनासाठी मराठी विद्यापीठ सुरू करण्याची इच्छा 'ग्रंथाली'ने पालिकेकडे व्यक्त केली होती. पालिकेने त्यास प्रतिसाद देत हे विद्यापीठ 'ग्रंथाली'ला चालविण्यास देण्याचा निर्णय घेतला आहे. 'महाराष्ट्र टाइम्स'ने याबाबतचे वृत्त २८ सप्टेंबर २०१६ रोजी प्रसिद्ध केले होते.

विद्यापीठ वांद्रे पश्चिम विधानसभा मतदारसंघात सुरू व्हावे यासाठी आमदार अॅड. आशिष शेलार यांनी पाठपुरावा केला होता. पालिकेकडून विद्यापीठासाठी देण्यात येणाऱ्या जागेचे अधिकृत पत्र विधानभवनात होणाऱ्या कार्यक्रमात मुख्यमंत्र्यांच्या हस्ते ग्रंथालीला देण्यात येईल. राज्यात मराठीसाठी स्वतंत्र विद्यापीठ व्हावे, यासाठी अनेक वर्ष मागणी होत आहे. महाराष्ट्राची स्थापना झाल्यानंतर मराठी विद्यापीठ स्थापन करावे अशी मागणी अखिल भारतीय साहित्य संमेलनाच्या व्यासपीठावरून अनेकदा करण्यात आली. मात्र ६० वर्षांत त्याला मूर्त रूप आले नव्हते.

केंद्र सरकारच्या सांस्कृतिक खात्याने आतापर्यंत तमिळ (२००४) संस्कृत (२००५), तेलुगू व कन्नड (२००८), मल्याळम (२०१३) आणि ओडिया (२०१४) या भाषांना अभिजात भाषेचा दर्जा दिला असून त्यापैकी तमिळ (१९८१), तेलुगू (१९८५), कन्नड (१९९१), मल्याळम (२०१२) या भाषांची संबंधित राज्यांत स्वतंत्र विद्यापीठे आहेत. संस्कृत भाषेचीही केंद्रीय, अभिमत आणि खासगी अशी अनेक विद्यापीठे देशाच्या वेगवेगळ्या भागांत आहेत. ऊर्दू, हिंदी आणि इंग्रजीसह परदेशी भाषांसाठी केंद्रीय विद्यापीठे आहेत. मौलाना आझाद राष्ट्रीय ऊर्दू विद्यापीठ (१९९८) हैदराबादला आहे, तर महात्मा गांधी आंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय (१९९७) महाराष्ट्रात वर्धा येथे आहे. मात्र मराठीचे विद्यापीठ नव्हते. ती उणीव मराठी विद्यापीठामुळे भरून काढली जाणार असल्याचा विश्वास साहित्य वतुर्ळात व्यक्त केला जात आहे.