म. टा. विशेष प्रतिनिधी, मुंबई
हाँगकाँगहून भारतीय वेळेनुसार पहाटे पाच वाजता उड्डाण केलेले एक्सवायझेड एअरलाइन्सचे बोईंग ७७७ विमान मुंबई विमानतळावर स. १० वा. ५७ मिनिटांनी उतरले, तेव्हा त्याच्यातून धूर येत होता आणि विमानाच्या शेपटीने पेट घेतल्यामुळे विमानतळावर पूर्णस्वरुपी आणीबाणी घोषित करण्यात आली… विमानतळाच्या अग्निशमन बंबांनी घटनास्थळी धाव घेत आग शमविली, मात्र आठ जणांचा त्यात बळी गेला… ही प्रत्यक्ष घडलेली घटना नव्हती, मात्र गुरुवारी विमानतळावर धावपट्टीच्या तोंडाशीच हा प्रसंग प्रत्यक्षात उभा राहिला… मोहिमेचे नाव होते ऑपरेशन ब्लॅक पँथर…
विमान दुर्घटनेला तोंड देण्यासाठी यंत्रणांची सुसज्जता अजमावण्यासाठी मुंबई इंटरनॅशनल एअरपोर्ट लिमिटडेतर्फे (मियाल) तब्बल ८०० कर्मचाऱ्यांस व हाँगकाँगच्या कॅथे पॅसिफिक विमान कंपनीच्या सहकार्याने विमान दुर्घटना प्रतिसादाचा सराव करण्यात आला. मियालचे सीओओ डेव्हिड विल्सन हे या सरावास स्वतः उपस्थित होते. त्यांना २४ वर्षामध्ये अशा नऊ कारवायांचा अनुभव आहे. मियालच्या अग्निशमन, हवाई वाहतूक नियंत्रण कक्ष, पोलिस, सीयएसएफ, कस्टम्स, इमिग्रेशन, वैद्यकीय पथके, मुंबईतील रुग्णालये, एअर इंडिया व अन्य विमान कंपन्या या सर्व घटकांचा त्यात समावेश होता. या ड्रीलमध्ये भाग घेणाऱ्या कर्मचाऱ्यांच्या हालचाली, प्रतिसादावर नजर ठेवण्यासाठी प्रत्येक विभागात एकेक निरीक्षकही नेमण्यात आले होते. त्यांच्या अभिप्रायानंतर ड्रीलमध्ये उणीवा काय राहिल्या, ते कळू शकेल, असे डेव्हिड यांनी सांगितले.
विशेष विमान
या ड्रीलसाठी ब्लॅक पँथर नावाने एक विशेष विमानच तयार करण्यात आले होते. आंतरराष्ट्रीय नागरी विमान वाहतूक शिखर संघटनेच्या (आयकाव) नियमांनुसार विमानातील १७१ प्रवाशांपैकी किती जण धोक्याच्या श्रेणीत, किती जणांचे प्राण जाणार, किती जण उपचार न करता घरी पाठविण्याजोगे अशी वर्गवारी केली होती. काही कर्मचारी लिलावती, नानावटीसह १० रुग्णालयांमध्ये तर काही एअरसाइड क्षेत्रात, टर्मिनल इमारतीत अशी विभागणी करण्यात आली. या सर्वांना किती तातडीने रुग्णालयात नेले जाते, त्याची पाहणी करण्यात आली. आयकाव व डीजीसीएच्या नियमांनुसार प्रत्येक दर दोन वर्षांतून एकदा हे ड्रील करणे बंधनकारक आहे.
गरुडा, गरुडा, गरुडा
ड्रीलमध्ये कुणाला प्रत्यक्ष इजा झालीच, तर त्याने गरुडा, गरुडा ही आरोळी ठोकून यंत्रणांचे लक्ष वेधावे, असा सांकेतिक शब्द ठरविण्यात आला होता. ड्रीलचा भाग असल्याचे वाटून त्याकडे दुर्लक्ष होऊ नये, हा त्यामागे उद्देश होता.
हाँगकाँगहून भारतीय वेळेनुसार पहाटे पाच वाजता उड्डाण केलेले एक्सवायझेड एअरलाइन्सचे बोईंग ७७७ विमान मुंबई विमानतळावर स. १० वा. ५७ मिनिटांनी उतरले, तेव्हा त्याच्यातून धूर येत होता आणि विमानाच्या शेपटीने पेट घेतल्यामुळे विमानतळावर पूर्णस्वरुपी आणीबाणी घोषित करण्यात आली… विमानतळाच्या अग्निशमन बंबांनी घटनास्थळी धाव घेत आग शमविली, मात्र आठ जणांचा त्यात बळी गेला… ही प्रत्यक्ष घडलेली घटना नव्हती, मात्र गुरुवारी विमानतळावर धावपट्टीच्या तोंडाशीच हा प्रसंग प्रत्यक्षात उभा राहिला… मोहिमेचे नाव होते ऑपरेशन ब्लॅक पँथर…
विमान दुर्घटनेला तोंड देण्यासाठी यंत्रणांची सुसज्जता अजमावण्यासाठी मुंबई इंटरनॅशनल एअरपोर्ट लिमिटडेतर्फे (मियाल) तब्बल ८०० कर्मचाऱ्यांस व हाँगकाँगच्या कॅथे पॅसिफिक विमान कंपनीच्या सहकार्याने विमान दुर्घटना प्रतिसादाचा सराव करण्यात आला. मियालचे सीओओ डेव्हिड विल्सन हे या सरावास स्वतः उपस्थित होते. त्यांना २४ वर्षामध्ये अशा नऊ कारवायांचा अनुभव आहे. मियालच्या अग्निशमन, हवाई वाहतूक नियंत्रण कक्ष, पोलिस, सीयएसएफ, कस्टम्स, इमिग्रेशन, वैद्यकीय पथके, मुंबईतील रुग्णालये, एअर इंडिया व अन्य विमान कंपन्या या सर्व घटकांचा त्यात समावेश होता. या ड्रीलमध्ये भाग घेणाऱ्या कर्मचाऱ्यांच्या हालचाली, प्रतिसादावर नजर ठेवण्यासाठी प्रत्येक विभागात एकेक निरीक्षकही नेमण्यात आले होते. त्यांच्या अभिप्रायानंतर ड्रीलमध्ये उणीवा काय राहिल्या, ते कळू शकेल, असे डेव्हिड यांनी सांगितले.
विशेष विमान
या ड्रीलसाठी ब्लॅक पँथर नावाने एक विशेष विमानच तयार करण्यात आले होते. आंतरराष्ट्रीय नागरी विमान वाहतूक शिखर संघटनेच्या (आयकाव) नियमांनुसार विमानातील १७१ प्रवाशांपैकी किती जण धोक्याच्या श्रेणीत, किती जणांचे प्राण जाणार, किती जण उपचार न करता घरी पाठविण्याजोगे अशी वर्गवारी केली होती. काही कर्मचारी लिलावती, नानावटीसह १० रुग्णालयांमध्ये तर काही एअरसाइड क्षेत्रात, टर्मिनल इमारतीत अशी विभागणी करण्यात आली. या सर्वांना किती तातडीने रुग्णालयात नेले जाते, त्याची पाहणी करण्यात आली. आयकाव व डीजीसीएच्या नियमांनुसार प्रत्येक दर दोन वर्षांतून एकदा हे ड्रील करणे बंधनकारक आहे.
गरुडा, गरुडा, गरुडा
ड्रीलमध्ये कुणाला प्रत्यक्ष इजा झालीच, तर त्याने गरुडा, गरुडा ही आरोळी ठोकून यंत्रणांचे लक्ष वेधावे, असा सांकेतिक शब्द ठरविण्यात आला होता. ड्रीलचा भाग असल्याचे वाटून त्याकडे दुर्लक्ष होऊ नये, हा त्यामागे उद्देश होता.