- डॉ आशिष धाडस, जनरल सर्जन
व्हेरिकोज व्हेन्स हा पायांना होणारा आजार आहे. हा आजार म्हणजे शिरांची लवचिकता हळूहळू कमी होऊन अंतिम टप्प्यात नष्ट होते. शिरांमधील व्हॉल्व्ह मागील बाजूने काम करणे कमी करतात, म्हणजे तिथला रक्तप्रवाह खंडीत होतो. या व्हेन्स कालांतराने मोठ्या व वेड्यावाकड्या दिसू लागतात. त्यांना व्हेरिकोज व्हेन्स असे म्हणतात. या आजाराच्या लक्षणाकडे पहिल्या टप्प्यात दुर्लक्ष केले जाते, त्यामुळे आजार बळावतो.
व्हेरिकोज व्हेन्स होण्याची कारणे
सातत्याने जास्त काळ उभे राहणे, हे व्हेरिकोज व्हेन्सचे सर्वांत महत्त्वाचे कारण असते. रक्तवाहिन्यांमधील झडपांमध्ये दोष उत्पन्न होणे हे मुख्य कारण असते. व्हॉल्व्हमधील दोष हे जन्मतः असलेल्या विकृती, रक्तवाहिन्यांतील रक्ताची गुठळी, अथवा रक्तवाहिनीला सूज येणे यामुळे प्रामुख्याने उत्पन्न होतात. रक्तवाहिनीत दोष उत्पन्न झाल्यास ज्या रक्तवाहिनीतून अशुद्ध रक्त येत असते ती शिर फुगते.
- वाढते वय
चाळिशीनंतर रक्तवाहिन्या लवचिकता गमावू लागतात व व्हॉव्ल्ह कमकुवत होऊ लागतात. त्यामुळे ४०-५० वर्षे गटातील ४०% पेक्षा अधिक लोकांमध्ये हा आजार दिसून येतो.
- गर्भारपण
गर्भधारणेदरम्यान हार्मोन्समधील बदल, पोटातील बाळाच्या वाढीसाठी रक्त संक्रमणात होणारी वाढ याचा दुष्परिणाम म्हणजे व्हेरिकोज व्हेन्सचा त्रास.
- लठ्ठपणा
अतिरिक्त वजन रक्तवाहिन्यांवर अधिक दाब निर्माण करते.
- जास्त काळ उभे राहणे
जास्त काळ एकाच स्थितीमध्ये उभे राहिल्यास रक्तप्रवाह व्यवस्थित होत नाही.
अतिप्रमाणात वाढलेल्या व्हेरिकोज व्हेन्सचे योग्य वेळी उपचार न झाल्यास खराब झालेली नस फुटून त्यातून रक्तस्राव होऊ शकतो अथवा त्याचे रूपांतर बऱ्या न होणाऱ्या जखमेत होऊ शकते.
लक्षणे
-पाय कुरूप दिसतात
-पायाला जडत्त्व येणे. पाय सतत दुखतात.
-घोटा आणि तळपायाला सूज
-खाज. घोट्याजवळील त्वचेचा रंग नाहीसा होणे
-पायात चमक भरणे, मुंग्या येणे
(क्रमश:)