पालिकेचा ‘दगडी’कारभार

nitin.chavan@timesgroup.com

Tweet : @nitinchavanMT

सर्वसामान्यांच्या नागरी प्रश्नावर कमालीची अनास्था दाखविणाऱ्या मुंबई महापालिकेच्या ‘दगडी’ कारभाराचा आणखी एक नमुना उघडकीस आला आहे. मुंबई विद्यापीठाच्या परिसराच्या सौंदर्याला झळाळी आणणाऱ्या बेसॉल्ट खडकाचे हेरिटेज फूटपाथ काढून त्याठिकाणी सिमेंट काँक्रीटचे ठोकळे बसवण्यात आले आहेत. विद्यापीठ परिसरातील असे हेरिटेज तीन फूटपाथ उखडण्यात आले असून एक शिल्लक राहिलेला फूटपाथ वाचविण्यासाठी पर्यावरणवाद्यांनी पालिका आयुक्तांना साकडे घातले आहे.
फक्त महात्मा गांधी मार्गावरील फूटपाथवर या हेरिटेज लाद्या शिल्लक आहेत.
मुंबई विद्यापीठाची स्थापना सन १८५७ साली झाली. त्याच कालावधीच्या आसपास विद्यापीठ परिसरातील फूटपाथची बांधणी झाली आहे. विद्यापीठाची वास्तू हेरिटेजच्या श्रेणी एकमध्ये येत असून मुंबई हेरिटेज समितीने फूटपाथचा देखील त्याच श्रेणीत समावेश केला आहे. विद्यापीठ परिसरातील हे फूटपाथ विद्यापीठाच्या बांधकाम शैलीला अनुरूप असून त्यामुळे राजाबाई टॉवरच्या सौंदर्याला नवा आयाम प्राप्त झाला आहे.
पालिकेने मागील दोन महिन्यांपासून विद्यापीठ परिसरातील फूटपाथचे सुशोभिकरण करण्याच्या नावाखाली बॅसॉल्ट खडकाचे हे जुने फूटपाथ अक्षरशः उखडून काढले आहेत. मुंबई उच्च न्यायालय, ओव्हल मैदान आणि शहर दिवाणी न्यायालयाच्या बाजूच्या फूटपाथवरील बॅसॉल्ट खडक काढून त्याठिकाणी सिमेंट काँक्रीटच्या ठोकळ्यांचा फूटपाथ बनविण्यात आला आहे. पालिकेच्या या ‘ठोकळेबाज’ कारभाराबद्दल पर्यावरणवादी आणि पुरातन वास्तूंचे जतन करण्यासाठी लढा देणाऱ्या संस्थांनी संताप व्यक्त केला आहे.
तीन फूटपाथ उखडून काढल्यानंतर आता महात्मा गांधी मार्गाकडील फूटपाथ उखडला जाणार आहे. हा फूटपाथ वाचविण्यासाठी पर्यावरणवाद्यांनी पालिका आयुक्त अजय मेहता यांना साकडे घातले आहे. पूर्वी मुंबईत सर्वत्र बॅसॉल्टचे फूटपाथ होते. कंत्राटदारांचे उखळ पांढरे करण्यासाठी हे फूटपाथ उखडून काढण्यात आले आहेत. फोर्ट परिसरात अद्याप अशा स्वरुपाचे फूटपाथ शिल्लक असताना ते काढून मुंबईचे हेरिटेज सौंदर्य बिघडवू नका, असे आवाहन ‘वॉचडॉग फाऊंडेशन’चे निकोलस अल्मेडा व गॉडफ्रे पिमेंटा यांनी आयुक्तांना केले आहे. फूटपाथवरून काढलेले बॅसॉल्ट वॉर्ड ऑफिसला पाठवले जातात. फूटपाथच्या दुरुस्तीसाठी गरज भासते तिथे या दगडांचा वापर केला जात असल्याची माहिती पालिकेतर्फे देण्यात आली.

हेरिटेज समितीची परवानगी नाही

हेरिटेज वास्तूची दुरुस्ती किंवा नूतन‌किरण करण्यासाठी पालिकेच्या विकास नियंत्रण नियमावलीत हेरिटेज रेग्युलेशन ६७नुसार मुंबई हेरिटेज समितीची मंजुरी बंधनकारक आहे. विद्यापीठ परिसरातील फूटपाथच्या दुरुस्तीसाठी अशी परवानगी घेण्यात आलेली नाही, अशी माहिती हेरिटेज समितीतील सूत्रांनी दिली.

हेरिटेज समितीने मागणी केल्यास फूटपाथवर पुन्हा बॅसॉल्ट बसवता येऊ शकतील. तसेच विद्यापीठ परिसरात सुरू असलेले काम तात्काळ थांबविण्याचे आदेश देण्यात आले असून याप्रकरणी चौकशी केली जाईल.
- किरण दिघावकर, सहाय्यक आयुक्त, ए विभाग

हेरिटेज वास्तूंचे जतन करण्यासाठी कोट्यवधी खर्च केले जातात, तर दुसरीकडे हेरिटेज फूटपाथ उखडून काढले जातात. हा प्रकार पालिकेच्या बौद्धिक दिवाळखोरीचे लक्षण आहे. हेरिटेज वास्तूंच्या नूतनीकरणसाठी मुंबई हेरिटेज समितीची परवानगी लागते, तीदेखील विद्यापीठ परिसरांतील फूटपाथसाठी घेण्यात आलेली नाही. ब्रिटिशांच्या सौंदर्यदृष्टीने बॅसॉल्ट खडक फूटपाथला बसविण्यात आले होते. काही वर्षांत एकापाठोपाठ एक बॅसॉल्टचे फूटपाथ गायब होत असून यामागे कंत्राटदार लॉबी असावी, अशा शंकेस वाव आहे.