म.टा. प्रतिनिधी, नागपूर
उपराजधानीचे शहर असलेल्या नागपूरची लोकसंख्या ३० लाखांवर गेली आहे. असे असताना शहराच्या आरोग्याची काळजी घेण्याची जबाबदारी महानगर पालिकेच्या आरोग्य विभागाची आहे. मात्र ही व्यवस्था साध्या सर्दी, ताप, खोकल्यावर उपचार करण्यासही सक्षम राहिलेली नाही. त्यामुळे शहरातील वैद्यकीय शिक्षण संस्थांशी संलग्न रुग्णालयांवरचा भार वाढत आहे. मनपाच्या सुतिकागृहात प्रसुतीसाठी जेमतेम १० खाटा असतील तर ही व्यवस्था करते तरी काय असा सवाल उपस्थित आहे.
संतापजनक बाब म्हणजे या दहा खाटांच्या पाचपावली सुतिकागृहागृहात साध्या शस्त्रक्रियेचीही सोय नाही. रविवारी दिवसभर येथे डॉक्टर नसतात. केवळ परिचारिका आणि दोन परिचारिकांच्या (मावशींच्या) भरवशावर हे सुतिकागृह चालते. गरज भासली तर डॉक्टरांना ऑन कॉल बोलविले जाते. तेही परिस्थिती पाहुनच येतात. त्यामुळे या सुतिकागृहाचेच सर्जिकल स्ट्राइक करण्याची गरज निर्माण झाली आहे.
शहरातील सामान्य प्रसूतीची जबाबदारी महापालिकेच्या आरोग्य विभागाची आहे. यासाठी रुग्णालये असणे गरजेचे आहे.परंतु पाचपावली येथे दहा खाटांचा प्रसूती वॉर्ड आहे. महापालिकेच्या एकाही रुग्णालयात एकही व्हेंटिलेटर नाही. अतिदक्षता वॉर्ड नाही. प्रसूतीदरम्यान रक्तस्त्राव किती प्रमाणात होईल? याचा आधीपासून कोणालाच अंदाज असू येत नाही. त्यामुळे येथे होणारी प्रसूती धोकादायक ठरू शकते. संबंधित महिलेला अतिरक्तस्त्राव झाल्यास किंवा मानसिक दबाव आणि तणावामुळेदेखील जीव गमावण्याची शक्यता असते. यामुळेच या सुतिकागृहासमोर १०८ क्रमांकाच्या रुग्णवाहिका ठेवण्यात आल्या आहेत. पाचपावली येथील सुतिकागृहात डॉक्टरच कॉल आल्यास आधी परिस्थिती विचारतात. त्यानंतरच गरज वाटेल तर येतात. ही प्राथमिकताही डॉक्टर फोनवरच ठरवितात.
रुग्ण कुणाच्या भरवशावर?
शहराच्या आरोग्याचा प्रश्न सोडविण्याची जबाबदारी महापालिकेच्या आरोग्य विभागाची आहे. त्यात मनपा पूर्णत: नापास झाली आहे. अवघ्या दहा खाटांच्या भरवशावर महापालिका प्रसूतीची सोय आहे, असे सांगण्याचा केवळ देखावा करीत आहे. प्रत्यक्षात गंभीर स्थिती निर्माण होताच १०८ क्रमांकाच्या रुग्णवाहिका अवघडलेल्या बाईला घेऊन थेट मेडिकल, मेयो वा डागात पोचतात. त्यामुळे रुगण कुणाच्या भरवश्यावर असा प्रश्न निर्माण होत आहे.
दररोज पावणेदोनशे प्रसूती
शहरात मेडिकल, मेयो असे दोन शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालये आहेत. आरोग्य विभागाचे डागा स्त्री रुग्णालय आहे. याशिवाय खासगी नर्सिंग होम आहेत. या सर्व संस्थांमध्ये दिवसभरात सुमारे पावणेदोनशे प्रसूती होतात. मेयोत दर दिवसाला ३० प्रसूती होतात. मेडिकलमध्ये ही संख्या ३५ ते ४०च्या आसपास जाते. डागात याच प्रसुतीची संख्या दिवसाला ४० ते ४५चा आकडा ओलांडते. याशिवाय मातृसेवा संघाच्या सुतिकागृहासह खासगी नर्सिंग होम येथे दिवसाला २५ प्रसूती होतात. या सर्वांची गोळाबेरीज केली तर हा आकडा पावणेदोनशेच्या जवळपास जातो. सारासार बुद्धीने विचार केला तर यातली निम्मी बाळंतपणे ही मनपाच्या आरोग्य विभागाने केली पाहिजेत. पण यात मनपा पूर्णत: नापास आहे.
पाइपलाइन फुटली, पाण्याची नासाडी
पाणी वाचवा असा संदेश महापालिका देते. मात्र महापालिकेच्या पाचपावली सुतिकागृहात प्रवेश करताच येथे पाइपलाइन फुटलेली असून मागील १५ दिवसांपासून पाणी वाया जात असल्याचे सांगण्यात आले. असा अजब कारभार महापालिकेचा आहे. या पाण्यात दोघे जण घसरून पडले असल्याची माहिती आहे. पाचपावली येथील सुतिकागृहातच प्रसूतीची सोय आहे. येथे १० खाटा आहेत. इंदिरा गांधी रुग्णालयाचे नुतनीकरण सुरू आहे. त्यानंतर खाटा वाढतील, अशी प्रतिक्रिया मनपाच्या आरोग्य उपसंचालिका डॉ. भावना सोनकुसळे यांनी दिली.