म. टा. विशेष प्रतिनिधी, नागपूर
शंभर वर्षांपूर्वी २६ डिसेंबर १९२० रोजी महात्मा गांधी यांच्या साक्षीने नागपुरात झालेल्या भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या ३५व्या अधिवेशनाच्या गौरवशाली स्मृतींना अभिवादन करण्याचा निर्णय अखेर काँग्रेसने घेतला आहे. ऐतिहासिक सोहळ्याची स्मृती शताब्दी आठवडाभरावर येऊन ठेपली असतानाही नागपूर गप्पगार असून, पूर्वतयारीची बैठक झाली नसल्याचा मुद्दा 'मटा'ने उजेडात आणला होता. या वृत्तानंतर नागपुरातील सामाजिक कार्यकर्त्यांत खळबळ माजली. आता नागपुरात काही कार्यक्रमांची आखणी झाली असून काँग्रेसखेरीज अन्य सामाजिक संस्थाही महात्म्याच्या स्मृती जागरार्थ पुढे सरसावल्या आहेत.
नागपुरात १९२० मध्ये झालेल्या या अधिवेशनाने महात्मा गांधी यांचे नेतृत्व प्रामुख्याने अधोरेखित केले होते. अधिनवेशनाच्या अध्यक्षस्थानी ज्येष्ठ नेते राघवचारी होते. तो इतिहास सामान्यांपर्यंत पोहचविण्यासाठी त्याच दिवशी नागपुरात काँग्रेस अधिवेशन शताब्दी समारोह आयोजनाच्या हालचाली सुरू झाल्या आहेत. काँग्रेसचे कार्याध्यक्ष व नागपूरचे पालकमंत्री डॉ. नितीन राऊत यांच्या नेतृत्वात सोमवारी मनपाच्या विरोधी पक्षनेता कार्यालयात एक बैठकही घेण्यात आली. डॉ. राऊत यांनी यासंदर्भात प्रदेशाध्यक्ष व राज्याचे महसूलमंत्री बाळासाहेब थोरात यांना ही आठवण करून देताना त्या अधिवेशनाचा शताब्दी समारोह नागपुरात करण्याचा मानस व्यक्त केला. थोरात यांना लिहिलेल्या पत्रात डॉ. राऊत म्हणाले, 'शताब्दी समारोह काँग्रेसमध्ये नवचैतन्य निर्मितीस कारणीभूत ठरेल. महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसतर्फे शनिवारी, २६ डिसेंबरला सुरेश भट सभागृहात किंवा डॉ. वसंतराव देशपांडे सभागृहात 'काँग्रेस नागपूर अधिवेशन शताब्दी समारोह' आयोजित करण्याचा मानस आहे.
' काय झाले होते अधिवेशनात ?
काँग्रेसच्या या ३५व्या अधिवेशनात असहकार आंदोलनाला समर्थन, हिंदी भाषेचा स्वीकार, अस्पृश्यता निवारण, काँग्रेस पक्ष शेवटच्या घटकापर्यंत पोहोचावा, याकरिता संघटनात्मक बदल आणि एकवीस वर्षे पूर्ण करणाऱ्याला २५ पैशांत काँग्रेसचे सदस्यत्व देणे, टिळक स्वराज्या फंडाची स्थापना आदी मुद्द्यांवर विशेषत्वाने भर देण्यात आला होता. महात्मा गांधींच्या नेतृत्वाला वेगळी उंची देणारी घडामोड म्हणून नागपूरचे अधिवेशन ख्यातकीर्त आहे. होणार थेट प्रक्षेपण... कोव्हिड १९च्या मर्यादा असल्याने सभागृहात सुरक्षित वावराचे नियम पाळले जातील. राज्यात जिल्हा, तालुका स्तरावर थेट प्रक्षेपण केले जाईल. काँग्रेसचे ज्येष्ठ-कनिष्ठ कार्यकर्ते सहभागी होतील, अशी माहिती सोमवारी विरोधी पक्षनेते तानाजी वनवे यांच्या अध्यक्षतेत झालेल्या बैठकीत देण्यात आली. माजी खासदार गेव्ह आवारी, बंडोपंत टेंभुर्णे, उपाध्यक्ष के. के. पांडे, सेवादल अध्यक्ष प्रवीण आगरे, यशवंत कुंभलकर, नितीन कुंभलकर, माजी उपमहापौर कृष्णराव परतेकी, माजी नगरसेविका कांता पराते, माजी नगरसेवक धरमकुमार पाटील, अनिल मछले, विजय बाभरे, ज्येष्ठ नगरसेवक प्रफुल्ल गुडधे, नगरसेवक जुल्फीकार भुट्टो, नगरसेवक दिनेश यादव, किशोर जिचकार, परसराम मानवटकर, नगरसेविका आयेशा नेहरू उईके, नेहा निकोसे, नरेंद्र जिचकार, सुरेश पाटील, हाजी मो. कलामभाई, बाबा वकील, खान नायडू, विजया हजारे, चंदू वनवे आदी प्रामुख्याने उपस्थित होते.
'मटा'चे आभार
हा देशाच्या, राज्याच्या आणि शहराच्याही दृष्टीने आनंदाचा, उत्साहाचा क्षण असल्याचे मत नागपुरातील अनेक दिग्गजांनी 'मटा'कडे व्यक्त केले. एका प्रेरणास्पद सत्राच्या शताब्दीतील स्मृती बेदखल राहल्याचा डाग नागपूरकरांवर लागला असता. ती चूक 'मटा'तील विशेष वृत्तामुळे सुधारता आल्याच्या प्रतिक्रिया नोंदवित अनेकांनी 'मटा'ला धन्यवाद दिले.
शंभर वर्षांपूर्वी २६ डिसेंबर १९२० रोजी महात्मा गांधी यांच्या साक्षीने नागपुरात झालेल्या भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या ३५व्या अधिवेशनाच्या गौरवशाली स्मृतींना अभिवादन करण्याचा निर्णय अखेर काँग्रेसने घेतला आहे. ऐतिहासिक सोहळ्याची स्मृती शताब्दी आठवडाभरावर येऊन ठेपली असतानाही नागपूर गप्पगार असून, पूर्वतयारीची बैठक झाली नसल्याचा मुद्दा 'मटा'ने उजेडात आणला होता. या वृत्तानंतर नागपुरातील सामाजिक कार्यकर्त्यांत खळबळ माजली. आता नागपुरात काही कार्यक्रमांची आखणी झाली असून काँग्रेसखेरीज अन्य सामाजिक संस्थाही महात्म्याच्या स्मृती जागरार्थ पुढे सरसावल्या आहेत.
नागपुरात १९२० मध्ये झालेल्या या अधिवेशनाने महात्मा गांधी यांचे नेतृत्व प्रामुख्याने अधोरेखित केले होते. अधिनवेशनाच्या अध्यक्षस्थानी ज्येष्ठ नेते राघवचारी होते. तो इतिहास सामान्यांपर्यंत पोहचविण्यासाठी त्याच दिवशी नागपुरात काँग्रेस अधिवेशन शताब्दी समारोह आयोजनाच्या हालचाली सुरू झाल्या आहेत. काँग्रेसचे कार्याध्यक्ष व नागपूरचे पालकमंत्री डॉ. नितीन राऊत यांच्या नेतृत्वात सोमवारी मनपाच्या विरोधी पक्षनेता कार्यालयात एक बैठकही घेण्यात आली. डॉ. राऊत यांनी यासंदर्भात प्रदेशाध्यक्ष व राज्याचे महसूलमंत्री बाळासाहेब थोरात यांना ही आठवण करून देताना त्या अधिवेशनाचा शताब्दी समारोह नागपुरात करण्याचा मानस व्यक्त केला. थोरात यांना लिहिलेल्या पत्रात डॉ. राऊत म्हणाले, 'शताब्दी समारोह काँग्रेसमध्ये नवचैतन्य निर्मितीस कारणीभूत ठरेल. महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसतर्फे शनिवारी, २६ डिसेंबरला सुरेश भट सभागृहात किंवा डॉ. वसंतराव देशपांडे सभागृहात 'काँग्रेस नागपूर अधिवेशन शताब्दी समारोह' आयोजित करण्याचा मानस आहे.
' काय झाले होते अधिवेशनात ?
काँग्रेसच्या या ३५व्या अधिवेशनात असहकार आंदोलनाला समर्थन, हिंदी भाषेचा स्वीकार, अस्पृश्यता निवारण, काँग्रेस पक्ष शेवटच्या घटकापर्यंत पोहोचावा, याकरिता संघटनात्मक बदल आणि एकवीस वर्षे पूर्ण करणाऱ्याला २५ पैशांत काँग्रेसचे सदस्यत्व देणे, टिळक स्वराज्या फंडाची स्थापना आदी मुद्द्यांवर विशेषत्वाने भर देण्यात आला होता. महात्मा गांधींच्या नेतृत्वाला वेगळी उंची देणारी घडामोड म्हणून नागपूरचे अधिवेशन ख्यातकीर्त आहे. होणार थेट प्रक्षेपण... कोव्हिड १९च्या मर्यादा असल्याने सभागृहात सुरक्षित वावराचे नियम पाळले जातील. राज्यात जिल्हा, तालुका स्तरावर थेट प्रक्षेपण केले जाईल. काँग्रेसचे ज्येष्ठ-कनिष्ठ कार्यकर्ते सहभागी होतील, अशी माहिती सोमवारी विरोधी पक्षनेते तानाजी वनवे यांच्या अध्यक्षतेत झालेल्या बैठकीत देण्यात आली. माजी खासदार गेव्ह आवारी, बंडोपंत टेंभुर्णे, उपाध्यक्ष के. के. पांडे, सेवादल अध्यक्ष प्रवीण आगरे, यशवंत कुंभलकर, नितीन कुंभलकर, माजी उपमहापौर कृष्णराव परतेकी, माजी नगरसेविका कांता पराते, माजी नगरसेवक धरमकुमार पाटील, अनिल मछले, विजय बाभरे, ज्येष्ठ नगरसेवक प्रफुल्ल गुडधे, नगरसेवक जुल्फीकार भुट्टो, नगरसेवक दिनेश यादव, किशोर जिचकार, परसराम मानवटकर, नगरसेविका आयेशा नेहरू उईके, नेहा निकोसे, नरेंद्र जिचकार, सुरेश पाटील, हाजी मो. कलामभाई, बाबा वकील, खान नायडू, विजया हजारे, चंदू वनवे आदी प्रामुख्याने उपस्थित होते.
'मटा'चे आभार
हा देशाच्या, राज्याच्या आणि शहराच्याही दृष्टीने आनंदाचा, उत्साहाचा क्षण असल्याचे मत नागपुरातील अनेक दिग्गजांनी 'मटा'कडे व्यक्त केले. एका प्रेरणास्पद सत्राच्या शताब्दीतील स्मृती बेदखल राहल्याचा डाग नागपूरकरांवर लागला असता. ती चूक 'मटा'तील विशेष वृत्तामुळे सुधारता आल्याच्या प्रतिक्रिया नोंदवित अनेकांनी 'मटा'ला धन्यवाद दिले.