म. टा. वृत्तसेवा, चंद्रपूर
शहरांचे स्वरुप दिवसेंदिवस बदलत असून जुनी घरे, वाडे तसेच घरातील अंगणात असणारी झाडे यांच्या जागेवर आता अपार्टमेंट, बंगले आले आहेत. त्यामुळे जुन्या घरांमध्ये चिमण्यांचे दिसणारे घरटे गायब होऊ लागले. सिमेंटच्या जंगलाने शहरात चिमणी या प्रजातीचे दर्शन दुर्लभ होत आहे. नवीन घराचे बांधकाम करताना बाहेरच्या भिंतीमध्ये छिद्र असलेले डिझाईन केल्यास त्याचा सकारात्मक परिणाम दिसेल, असा आशावाद तज्ज्ञांनी व्यक्त केला आहे.
जगभर आढळणारी आणि मानवाजवळ सतत वावरणारी, मानेवर तपकिरी, काळ्या, पिवळय़ा रंगाच्या रेघा आणि खालचा भाग पांढरा शुभ्र ही चिऊताईची सहज ओळख सांगता येईल. जमिनीवर पडलेले धान्य, बी इतकेच काय तर घरातील पोळ्यादेखील खाणारी ही चिऊताई पर्यावरणपूरक कामही करते. ज्या गावात घोडे, म्हशी जास्त तिथे चिमण्यांची संख्या जास्त. कारण या प्राण्यांच्या विष्ठेत न पचलेले धान्य त्या खातात. तसेच पिकांचा नाश करणाऱ्या असंख्य कीटकांना खाऊन त्या शेतकऱ्यांच्या मित्र बनल्या आहेत. पण, आता या चिमण्यांवर संक्रांत आली आहे. सातत्याने घरटी बांधणाऱ्या या चिवचिवणाऱ्या चिमण्या अचानक शहरातून हद्दपार झाल्या आहेत.
घराबाजूला दिसणारी चिमणी हा पक्षी मानवाच्या दैनंदिन जीवनाशी अत्यंत जवळचे संबंध दर्शवितो. ग्रामीण भागात चिमण्या सहजतेने मोठ्या संख्येने दिसतात. परंतु शहरात सध्याच्या या धकाधकीच्या व तथाकथित संगणकयुगातील सिमेंटच्या जंगलात चिमणीचे वास्तव्य दुर्मीळ बनत चालले आहे. पूर्वी शहरात चिमण्यांचे थवेच्या थवे दिसायचे. परंतु आज एखाद-दुसरी चिमणी दिसणेही दुरापास्त झाले आहे. घरामध्ये घरटी बांधायला त्यांना जागाच उरली नाही.
तेव्हा नवीन घराचे बांधकाम करताना बाहेरच्या भिंतीमध्ये छिद्र असलेले डिझायनिंग केल्यास चिमण्यांना शहरात घरटे बांधायला जागा मिळून त्यांचे दर्शन सहजपणे होऊ शकेल, असे बीएनएचएसचे संचालक डॉ. दीपक आपटे यांनी 'मटा'शी बोलताना सांगितले. आता वनविभागसुद्धा 'चिमणी वाचवा' सारखे कार्यक्रमाचे आयोजन करीत आहे. चिमणी संवर्धनाकरिता प्रत्येकाने आपल्या घर-परिसरातील जागांमध्ये चिमण्यांसाठी सुरक्षेसाठी उपक्रम राबविण्याची गरज इको-प्रोचे अध्यक्ष तथा मानद वन्यजीव रक्षक बंडू धोतरे यांनी व्यक्त केली आहे.
शहरांचे स्वरुप दिवसेंदिवस बदलत असून जुनी घरे, वाडे तसेच घरातील अंगणात असणारी झाडे यांच्या जागेवर आता अपार्टमेंट, बंगले आले आहेत. त्यामुळे जुन्या घरांमध्ये चिमण्यांचे दिसणारे घरटे गायब होऊ लागले. सिमेंटच्या जंगलाने शहरात चिमणी या प्रजातीचे दर्शन दुर्लभ होत आहे. नवीन घराचे बांधकाम करताना बाहेरच्या भिंतीमध्ये छिद्र असलेले डिझाईन केल्यास त्याचा सकारात्मक परिणाम दिसेल, असा आशावाद तज्ज्ञांनी व्यक्त केला आहे.
जगभर आढळणारी आणि मानवाजवळ सतत वावरणारी, मानेवर तपकिरी, काळ्या, पिवळय़ा रंगाच्या रेघा आणि खालचा भाग पांढरा शुभ्र ही चिऊताईची सहज ओळख सांगता येईल. जमिनीवर पडलेले धान्य, बी इतकेच काय तर घरातील पोळ्यादेखील खाणारी ही चिऊताई पर्यावरणपूरक कामही करते. ज्या गावात घोडे, म्हशी जास्त तिथे चिमण्यांची संख्या जास्त. कारण या प्राण्यांच्या विष्ठेत न पचलेले धान्य त्या खातात. तसेच पिकांचा नाश करणाऱ्या असंख्य कीटकांना खाऊन त्या शेतकऱ्यांच्या मित्र बनल्या आहेत. पण, आता या चिमण्यांवर संक्रांत आली आहे. सातत्याने घरटी बांधणाऱ्या या चिवचिवणाऱ्या चिमण्या अचानक शहरातून हद्दपार झाल्या आहेत.
घराबाजूला दिसणारी चिमणी हा पक्षी मानवाच्या दैनंदिन जीवनाशी अत्यंत जवळचे संबंध दर्शवितो. ग्रामीण भागात चिमण्या सहजतेने मोठ्या संख्येने दिसतात. परंतु शहरात सध्याच्या या धकाधकीच्या व तथाकथित संगणकयुगातील सिमेंटच्या जंगलात चिमणीचे वास्तव्य दुर्मीळ बनत चालले आहे. पूर्वी शहरात चिमण्यांचे थवेच्या थवे दिसायचे. परंतु आज एखाद-दुसरी चिमणी दिसणेही दुरापास्त झाले आहे. घरामध्ये घरटी बांधायला त्यांना जागाच उरली नाही.
तेव्हा नवीन घराचे बांधकाम करताना बाहेरच्या भिंतीमध्ये छिद्र असलेले डिझायनिंग केल्यास चिमण्यांना शहरात घरटे बांधायला जागा मिळून त्यांचे दर्शन सहजपणे होऊ शकेल, असे बीएनएचएसचे संचालक डॉ. दीपक आपटे यांनी 'मटा'शी बोलताना सांगितले. आता वनविभागसुद्धा 'चिमणी वाचवा' सारखे कार्यक्रमाचे आयोजन करीत आहे. चिमणी संवर्धनाकरिता प्रत्येकाने आपल्या घर-परिसरातील जागांमध्ये चिमण्यांसाठी सुरक्षेसाठी उपक्रम राबविण्याची गरज इको-प्रोचे अध्यक्ष तथा मानद वन्यजीव रक्षक बंडू धोतरे यांनी व्यक्त केली आहे.