म. टा. प्रतिनिधी, नागपूर
शिक्षणातील उणीवांवर बोट ठेवणाऱ्या 'असर' अहवालाने महाराष्ट्रातील शारीरिक शिक्षणसुविधांना मात्र उत्तम दर्जाचे प्रमाणपत्र दिले आहे. राज्यातील ८७ टक्के शाळांमध्ये विद्यार्थ्यांना खेळण्यासाठी शाळेच्या परिसरातच क्रीडांगणे उपलब्ध असल्याचे या अहवालात म्हटले आहे. 'खेलो इंडिया' अभियानात सर्वाधिक पदके मिळविण्याचा विक्रम करणाऱ्या महाराष्ट्रातील शालेय क्रीडा सुविधादेखील चांगल्या असल्याचे 'असर'च्या पाहणीतून पुढे आले आहे.
प्रथम संस्थेच्या वतीने देशभरातील विद्यार्थ्यांच्या शारीरिक शिक्षणाची पाहणी करणारा अहवाल प्रकाशित करण्यात येतो. या संस्थेचा २०१८ चा अहवाल नुकताच प्रकाशित झाला आहे. शासकीय शालेय शिक्षणातील त्रुटींवर बोट ठेवत असल्याने या सर्वेक्षणाने राज्यातील शालेयशिक्षकांची कायमच नाराजी ओढवून घेतली आहे. मात्र, यंदाच्या अहवालात शारीरिक शिक्षणाच्या सुविधा चांगल्या प्रकारे विकसित झाल्याचे नमूद करण्यात आले आहे. ज्या शाळांच्या परिसरात क्रीडांगणे नाहीत, त्या शाळांनी लगतच्या जागांचा उपयोग खेळ आणि शारीरिक शिक्षणासाठी केला असल्याचे दिसून आले आहे.
महाराष्ट्रातील बहुतांश शाळांच्या वेळापत्रकांमध्ये शारीरिक शिक्षणाच्या तासिकेचा अंतर्भाव करण्यात आला आहे. सुमारे ९३ टक्के शाळांनी आपल्या विद्यार्थ्यांसाठी शारीरिक शिक्षणाच्या तासिका निश्चित केली आहे. देशस्तरावर या बाबतीत महाराष्ट्राने प्रथम क्रमांक नोंदविला आहे. महाराष्ट्राखालोखाल तामिळनाडूच्या शाळांमध्ये शारीरिक शिक्षणाची तासिका ठेवण्यात आली आहे. मात्र, या दोन राज्यांमध्ये बरीच तफावत आहे. महाराष्ट्रातील शाळांची टक्केवारी ९३ टक्के असताना तामिळनाडूची टक्केवारी ८२ टक्के अशी नोंदविण्यात आली आहे.
या शिवाय, महाराष्ट्रातील अनेक शाळांमध्ये क्रीडा साहित्याची उपलब्धताही समाधानकारक असल्याचे चित्र आहे.
शाळांमधून उत्तम खेळाडू निर्माण व्हावेत, यासाठी उद्योग आणि समाजाने शाळांना मदत करावी. मोठ्या प्रमाणावर नियोजन आणि पैसा यांची या क्षेत्रात गरज आहे. असे झाल्यास येणाऱ्या काही वर्षांत क्रीडा क्षेत्र हे रोजगार देणारे महत्त्वपूर्ण क्षेत्र म्हणून उदयास येईल, असेही 'असर' अहवालात नमूद करण्यात आले आहे.
सुविधांमध्ये मागे, खेळांत पुढे
राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीयस्तरावर क्रीडा क्षेत्रात चमकणाऱ्या राज्यांमध्ये क्रीडा सुविधा मात्र पुरेशा प्रमाणात उपलब्ध नसल्याचे 'असर'ने म्हटले आहे. ईशान्येकडील राज्यांमधील खेळाडू गेल्या काही वर्षांमध्ये विविध खेळांमध्ये चमकत आहेत आणि देशाला पदकेही मिळवून देत आहेत. मात्र, या राज्यातील शालेय अभ्यासक्रमांमध्ये शारीरिक शिक्षणाच्या तासिकेचा पुरेसा अंतर्भाव करण्यात आलेला नाही. या आघाडीवर तळाशी असणाऱ्या सात राज्यांपैकी सहा राज्ये ही ईशान्येकडील आहेत. त्याचप्रमाणे, परंपरागत चांगले खेळाडू देणाऱ्या हरयाणा आणि पंजाबमध्येही शालेय क्रीडा सुविधांबाबत फारशी उत्तम सुविधा नसल्याचे दिसून आले आहे.
शालेय शारीरिक शिक्षणावर एक नजर
- वेळापत्रकात तासिका असलेल्या शाळा- ९३ टक्के
- विशेष शारीरिक शिक्षक- ११.८ टक्के
- शारीरिक शिक्षकाचा कार्यभार- ८२.८ टक्के
- शारीरिक शिक्षक नसलेल्या शाळा- ५.४ टक्के
- क्रीडांगणे नसलेल्या शाळा- ६.२ टक्के
- क्रीडासाहित्याची उपलब्धता असलेल्या शाळा- ७४.२ टक्के
...........