\B \B
म. टा. विशेष प्रतिनिधी, नागपूर
मराठी माणूस सातासमुद्रापार जाऊन आपली प्रतिभा सिद्ध करीत आहे. त्यामुळेच मराठी माणूस हा जागतिक पातळीवर आज ठासून दिसतो. उपराजधानी नागपुरात जन्मलेला, येथेच शिक्षण घेतलेले मिहीर कानडे हे त्यापैकीच एक. वयाच्या अवघ्या ३५व्या वर्षी युनाटेड नेशन्सच्या पीस युनिव्हर्सिटीत इंटरनॅशनल लॉ विभागाचे प्रमुखपद प्राप्त करणारे हे पहिले भारतीय ठरले आहेत. कानडे यांचे केवळ शैक्षणिक योगदानच नाही, तर ते युनाटेड नेशन्सच्या विविध शांतता उपक्रमातही सक्रिय सहभागी असतात. श्रीलंकेतील लष्करातील अधिकाऱ्यांनाही कानडे यांनी प्रशिक्षण दिले आहे. ही नागपूरकरांसाठी अभिमानाची बाब ठरत आहे.
संयुक्त राष्ट्रसंघाने कोस्टारिका येथे स्थापन केलेल्या युनाटेड नेशन्स पीस युनिव्हर्सिटीच्या इंटरनॅशनल लॉ विभागाच्या प्रमुखपदावर नागपुरातील मिहीर कानडे यांची नियुक्ती झाली आहे. त्या पदावर पोहोचणारे ते पहिले भारतीय ठरले आहेत. मिहीर कानडे नागपूर विद्यापीठाचे विधी पदवीधर असून त्यांनी यूएन पीस विद्यापीठातूनच पीएच.डी प्राप्त केली आहे. त्या विद्यापीठातून पीएच.डी. प्राप्त करण्याचा पहिला बहुमानदेखील नागपूरकर मिहीर यांनीच पटकावला आहे. वयाच्या अवघ्या ३५व्या वर्षी युनाटेड नेशन्सच्या पीस विद्यापीठाच्या विभागप्रमुखपदावर नियुक्त होण्याचा विक्रमदेखील मिहीर कानडे यांनी केला आहे. युनायटेड नेशन्सची जगभरात तीनच विद्यापीठे आहेत. त्यापैकी यूएनची पॉलिसी 'थिंक टँक' म्हणून टोकियो येथे विद्यापीठ आहे. दुसरे जगभरात शांतता कार्यक्रम राबविण्यासाठी तज्ज्ञांना प्रशिक्षण व त्यासंदर्भातील पदव्युत्तर कोर्सेस असणारे विद्यापीठ कोस्टारिका येथे आहे. तर तिसरे यूएन ट्रेनिंग या नावाने विद्यापीठ आहे. त्यापैकी यूएन पीस या विद्यापीठातील मानवाधिकार केंद्राचे संचालकपद आणि तेथील इंटरनॅशनल लॉ विभागाचे प्रमुख अशी दुहेरी जबाबदारी मिहीर कानडे यांच्याकडे आहे. इंरनॅशनल लॉ विभागातील विविध उपक्रमांबाबत बातचीत करताना मिहीर कानडे म्हणाले, या विभागामार्फत युनायटेड नेशन्सचे अधिकारी, विविध देशांमधील उच्चपदस्थ अधिकारी, आंतरराष्ट्रीयस्तरावर मानवाधिकार क्षेत्रात काम करणाऱ्या स्वयंसेवी संघटनांचे प्रतिनिधी यांना मानवाधिकार कायद्यांबाबत प्रशिक्षण देण्यात येते. याशिवाय इंटरनॅशनल लॉ या विषयाचे विभागात आणि देशभरातील काही निवडक देशांमधील विद्यापीठांमध्ये अध्यापनदेखील केले जाते. तसेच विविध देशांच्या सरकारने आणि युनाटेड नेशन्सने प्रायोजित केलेले विशेष उपक्रम, हुदुरा देशातील न्यायाधीश, कोलंबिया येथील पोलिस आणि लष्करी अधिकारी यांना शांतता प्रक्रियेबाबतही अध्यापन करण्यात येत आहे. आंतरराष्ट्रीयस्तरावर शांतता प्रक्रियेबाबत ऑनलाइन कोर्सेसही राबविण्यात येत आहेत.
मीडिया, शांतता आणि संघर्ष
शांतता प्रस्थापित करण्यात मीडियाची मोठी भूमिका असते. 'मीडिया इन पीस जर्नलिझम' असे कोर्स संघर्ष संपुष्टात येण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात. पत्रकारांनाही 'पीस मेकर्स' होता येईल, हा त्यामागील हेतू आहे, असे कानडे यांनी सांगितले.
'इंडिया इनिशिएटीव्ह'
भारतीय असल्याने युनाटेड नेशन्सच्या पीस युनिव्हर्सिटीचे काही उपक्रम भारतात सुरू करण्याचे प्रयत्न होत आहेत. त्याला इंडिया इनिशिएटिव्ह हा कार्यक्रमदेखील मिहीर कानडे यांनी आखला आहे. आगामी काळात यूएन पीस युनिव्हर्सिटीमार्फत देशातील काही निवडक विद्यापीठांसोबत ड्युएल डीग्री प्रोग्राम आखण्यात येत आहेत. त्यामार्फत विद्यार्थ्यांना एक वर्ष भारतीय विद्यापीठ व दुसऱ्या वर्षी कोस्टारिका येथे शिक्षण घेता येईल. भारताने यूएनसोबतच्या शांतता करारानाम्यावर स्वाक्षरी केली आहे. त्यामुळे भारतीय विद्यार्थ्यांना कोस्टारिकाच्या विद्यापीठात प्रवेश शुल्कावर ३० टक्के सवलत देण्यात येते. त्यामुळे अधिकाधिक भारतीय विद्यार्थ्यांनी या विद्यापीठातील पदव्युत्तर पदवी आणि पीएच.डी. प्रोग्राममध्ये सहभागी होण्यावर भर देण्यात येत आहे, असे कानडे यांनी सांगितले.