म. टा. प्रतिनिधी, नागपूर
प्राणिसंग्रहालयांमध्ये पिंजऱ्यात ठेवलेल्या प्राण्यांना येत्या काळात खुला श्वास घेण्याची संधी मिळणार आहे. राज्यातील प्राणिसंग्रहालयांमध्ये प्राण्यांना पिंजऱ्यांऐवजी मोकळ्या जागेत ठेवण्याची योजना राज्य प्राणिसंग्रहालय प्राधिकरणाने तयार केली आहे. याशिवाय, या प्राण्यांचा खर्च भागविण्यासाठी प्राणी दत्तक योजनेला चालना दिली जाणार आहे.
राज्य प्राणिसंग्रहालय प्राधिकरणाच्यावतीने राज्यातील सर्व प्राणिसंग्रहालये आणि रेस्क्यू सेंटर्सचे संचालक व प्रभारी अधिकारी यांची बैठक नागपुरात आयोजित करण्यात आली होती. या बैठकीत अशा विविध मुद्द्यांवर चर्चा करण्यात आली. येत्या काळात या योजनांची अंमलबजावणी करण्याबाबतही विचारविनिमय तयार करण्यात आला आहे.
देशातील अनेक नामवंत प्राणिसंग्रहालयांमध्ये प्राण्यांना मोकळेपणाने वावरता यावे व नैसर्गिक वातावरण अनुभवायला मिळावे, यासाठी सुविधा उभारण्यात आल्या आहेत. महाराष्ट्रात ज्या ठिकाणी पिंजऱ्यांमध्येच प्राणी ठेवले जातात, तेथे अशाच पद्धतीने प्राण्यांसाठी जागा उपलब्ध करून देण्याचा विचार प्राधिकरणाने केला आहे.
राज्यातील प्राणिसंग्रहालयांचे वैभव वाढविण्याच्या दृष्टीने येत्या काळात प्रयत्न केले जाणार आहेत. सर्व पिंजरे योग्य आहेत किंवा नाहीत, केंद्रीय प्राणिसंग्रहालयाचे नियम पाळले जात आहेत किंवा नाही, प्राण्यांसाठी सर्व सुविधा आहेत का, या सर्व बाबींची तपासणी केली जाणार आहे. प्राणिसंग्रहालयात ठेवलेल्या प्राण्यांचा रोजचा खर्च बराच मोठा असतो. त्याकरिता आता प्राणिप्रेमींची मदत घेतली जाणार आहे. वेगवेगळे प्राणी दत्तक घेण्याची सोय नागरिकांना उपलब्ध करून देण्यात येणार आहे.
प्रजननासाठी प्राण्यांचे ‘झू एक्स्चेंज’
पिंजऱ्यांमध्ये ठेवलेल्या प्राण्यांच्या संबंधांतून निर्माण होणारी पिले पुरेशी चांगल्या प्रतीची नसतात. हे टाळण्यासाठी आता प्रजोत्पादनाकरिता प्राण्यांची देवाणघेवाण केली जाणार आहे. एका ठिकाणचे प्राणी दुसऱ्या प्राणिसंग्रहालयात पाठविले जातील. प्राधिकरणाकडे संग्रहालयांमधील प्राण्यांची यादी, त्यांची संख्या, आरोग्याची स्थिती इत्यादी माहिती उपलब्ध आहे. त्या आधारे प्रजननासाठी प्राण्यांचे हस्तांतरण केले जाईल. याशिवाय, माळढोक, रानम्हशी, फाल्कन यासारख्या पशू-पक्ष्यांच्या प्रजाती नष्ट होण्याच्या मार्गावर किंवा कमी संख्येने आहेत. अशा प्राण्यांचे प्रजनन करण्यासंदर्भात वन विभागाला तांत्रिक मार्गदर्शन केले जाईल. हा प्रस्ताव अद्याप विचाराधीन आहे, अशी माहिती राज्य प्राणिसंग्रहालय प्राधिकरणाचे सदस्य सचिव सुधाकर डोळे यांनी ‘मटा’शी बोलताना दिली.
प्राण्यांचे होणार स्थानांतरण
महाराष्ट्रातील प्राणिसंग्रहालयांमध्ये जे प्राणी अतिरिक्त आहेत, अशा प्राण्यांना राज्यातील आणि राज्याबाहेरील संग्रहालयांमध्ये पाठविले जाईल. राज्यातील प्राणिसंग्रहालयांमध्ये शाकाहारी प्राण्यांपैकी सर्वाधिक संख्या हरणांची तर मांसाहारी प्राण्यांपैकी सर्वाधिक संख्या बिबट्यांची आहे. अहमदाबाद येथील प्राणिसंग्रहालयाकडून बिबट्यांची मागणी करण्यात आली आहे. अशाच प्रकारे इतरही ठिकाणी विविध प्राण्यांची मागणी असते. अशा परिस्थितीत प्राण्यांच्या स्थानांतरणाला येत्या काळात गती देण्याचे या बैठकीत ठरविण्यात आले.
प्राणिसंग्रहालयांमध्ये पिंजऱ्यात ठेवलेल्या प्राण्यांना येत्या काळात खुला श्वास घेण्याची संधी मिळणार आहे. राज्यातील प्राणिसंग्रहालयांमध्ये प्राण्यांना पिंजऱ्यांऐवजी मोकळ्या जागेत ठेवण्याची योजना राज्य प्राणिसंग्रहालय प्राधिकरणाने तयार केली आहे. याशिवाय, या प्राण्यांचा खर्च भागविण्यासाठी प्राणी दत्तक योजनेला चालना दिली जाणार आहे.
राज्य प्राणिसंग्रहालय प्राधिकरणाच्यावतीने राज्यातील सर्व प्राणिसंग्रहालये आणि रेस्क्यू सेंटर्सचे संचालक व प्रभारी अधिकारी यांची बैठक नागपुरात आयोजित करण्यात आली होती. या बैठकीत अशा विविध मुद्द्यांवर चर्चा करण्यात आली. येत्या काळात या योजनांची अंमलबजावणी करण्याबाबतही विचारविनिमय तयार करण्यात आला आहे.
देशातील अनेक नामवंत प्राणिसंग्रहालयांमध्ये प्राण्यांना मोकळेपणाने वावरता यावे व नैसर्गिक वातावरण अनुभवायला मिळावे, यासाठी सुविधा उभारण्यात आल्या आहेत. महाराष्ट्रात ज्या ठिकाणी पिंजऱ्यांमध्येच प्राणी ठेवले जातात, तेथे अशाच पद्धतीने प्राण्यांसाठी जागा उपलब्ध करून देण्याचा विचार प्राधिकरणाने केला आहे.
राज्यातील प्राणिसंग्रहालयांचे वैभव वाढविण्याच्या दृष्टीने येत्या काळात प्रयत्न केले जाणार आहेत. सर्व पिंजरे योग्य आहेत किंवा नाहीत, केंद्रीय प्राणिसंग्रहालयाचे नियम पाळले जात आहेत किंवा नाही, प्राण्यांसाठी सर्व सुविधा आहेत का, या सर्व बाबींची तपासणी केली जाणार आहे. प्राणिसंग्रहालयात ठेवलेल्या प्राण्यांचा रोजचा खर्च बराच मोठा असतो. त्याकरिता आता प्राणिप्रेमींची मदत घेतली जाणार आहे. वेगवेगळे प्राणी दत्तक घेण्याची सोय नागरिकांना उपलब्ध करून देण्यात येणार आहे.
प्रजननासाठी प्राण्यांचे ‘झू एक्स्चेंज’
पिंजऱ्यांमध्ये ठेवलेल्या प्राण्यांच्या संबंधांतून निर्माण होणारी पिले पुरेशी चांगल्या प्रतीची नसतात. हे टाळण्यासाठी आता प्रजोत्पादनाकरिता प्राण्यांची देवाणघेवाण केली जाणार आहे. एका ठिकाणचे प्राणी दुसऱ्या प्राणिसंग्रहालयात पाठविले जातील. प्राधिकरणाकडे संग्रहालयांमधील प्राण्यांची यादी, त्यांची संख्या, आरोग्याची स्थिती इत्यादी माहिती उपलब्ध आहे. त्या आधारे प्रजननासाठी प्राण्यांचे हस्तांतरण केले जाईल. याशिवाय, माळढोक, रानम्हशी, फाल्कन यासारख्या पशू-पक्ष्यांच्या प्रजाती नष्ट होण्याच्या मार्गावर किंवा कमी संख्येने आहेत. अशा प्राण्यांचे प्रजनन करण्यासंदर्भात वन विभागाला तांत्रिक मार्गदर्शन केले जाईल. हा प्रस्ताव अद्याप विचाराधीन आहे, अशी माहिती राज्य प्राणिसंग्रहालय प्राधिकरणाचे सदस्य सचिव सुधाकर डोळे यांनी ‘मटा’शी बोलताना दिली.
प्राण्यांचे होणार स्थानांतरण
महाराष्ट्रातील प्राणिसंग्रहालयांमध्ये जे प्राणी अतिरिक्त आहेत, अशा प्राण्यांना राज्यातील आणि राज्याबाहेरील संग्रहालयांमध्ये पाठविले जाईल. राज्यातील प्राणिसंग्रहालयांमध्ये शाकाहारी प्राण्यांपैकी सर्वाधिक संख्या हरणांची तर मांसाहारी प्राण्यांपैकी सर्वाधिक संख्या बिबट्यांची आहे. अहमदाबाद येथील प्राणिसंग्रहालयाकडून बिबट्यांची मागणी करण्यात आली आहे. अशाच प्रकारे इतरही ठिकाणी विविध प्राण्यांची मागणी असते. अशा परिस्थितीत प्राण्यांच्या स्थानांतरणाला येत्या काळात गती देण्याचे या बैठकीत ठरविण्यात आले.