म.टा. प्रतिनिधी, नागपूर
गणेशोत्सव जवळ आला की 'प्लास्टर ऑफ पॅरिस'च्या गणेशमूर्ती आणि त्यांचे विसर्जन हा मुद्दा चर्चेला येतोच. पीओपी पाण्यात विरघळत नाही, त्यामुळे ते पर्यावरणपूरक नसून जलस्रोतांसाइी धोकादायक आहे, हे सत्य आहे. तरीही या मूर्ती बाजाराज येतातच आणि त्यांची खरेदीसुद्धा होतेच. ही खरेदी झाली तरी या मूर्तींचे पर्यावरणपूरक विसर्जन व्हावे, यासाठी यंदा नीरीतर्फे इच्छुकांना तांत्रिक सहाय्य केले जाणार आहे. घरच्या घरी किंवा मंडळस्तरावर या पीओपी मूर्तींचे शास्त्रीय पद्धतीने विसर्जन करून पीओपीचे विघटन कसे करावे याची माहिती आणि प्रशिक्षण नीरीतर्फे दिले जाणार आहे.
एका विशिष्ट द्रव्यात या मूर्तींचे विसर्जन केल्यास पीओपीचे विघटन होऊन त्याद्वारे खतासाठी उपयुक्त असलेला एक पदार्थ तयार होऊ शकतो. वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषदेच्या राष्ट्रीय रासायनिक प्रयोगशाळेद्वारे हे संशोधन करण्यात आले आहे. या द्रव्याच्या आधारे गतवर्षी पीओपी गणेश मूर्तींचे पर्यावरण पूरक पद्धतीने विसर्जन करण्यात आले होते. नीरी आणि 'महाराष्ट्र टाइम्स' यांच्यावतीने हा उपक्रम हाती घेण्यात आला होता. गतवर्षी हा उपक्रम यशस्वी झाल्यानंतर यंदा नीरीतर्फे या प्रकारच्या विसर्जनासाठी तांत्रिक मदत करण्यात येणार आहे. नीरीचे संचालक डॉ. राकेश कुमार यांच्या मागदर्शनात हा उपक्रम राबविला जात आहे. नीरीचे शास्त्रज्ञ डॉ. कृष्णा खैरनार म्हणाले 'अमोनियम बायोकार्बोनेटच्या सहाय्याने हे द्रव्य तयार करण्यात येते. या द्रव्याने तयार केलेल्या पाण्यात पीओपीच्या गणेशमूर्तींचे विसर्जन केल्यास पीओपीचे विघटन करणे सहज शक्य आहे. इतकेच नाही तर त्याद्वारे तयार होणारे दोन्ही बायप्रॉडक्टसुद्धा उपयोगी आहेत. यातील एकाचा उपयोग बांधकामासाठी तर दुसऱ्याचा उपयोग खते निर्मितीसाठी केला जाऊ शकतो. गतवर्षी नीरीच्या परिसरात हा उपक्रम आयोजित करण्यात आला होता. प्रायोगिक तत्त्वावर राबविण्यात आलेला हा प्रयोग यशस्वीही झाला होता. यंदा नीरीच्या परिसरात उपक्रम नसला, तरीसुद्धा या प्रकारचे पर्यावरणपूरक विसर्जन करण्यास इच्छुकांनी नीरीला संपर्क साधावा. नीरीतर्फे त्यांना योग्य ते तांत्रिक मार्गदर्शन आणि प्रशिक्षण दिले जाईल.'
'त्या' मूर्ती टाळाच
विसर्जनाची सोय आहे याचा अर्थ पीओपीच्या मूर्तींचीच खरेदी करा, असे नाही. पर्यावरणाचा विचार करता नागरिकांनी या मूर्तींची खरेदी कटाक्षाने टाळावीच असे आवाहन डॉ. कृष्णा खैरनार यांनी केले.
नीरी काय करणार ?
- पीओपी मूर्तीं विसर्जनासाठी तांत्रिक सहाय्य.
- विशिष्ट प्रकारच्या द्रव्यात पीओपीच्या मूर्तींचे विसर्जन करून घेणार.
- प्रक्रियेबद्दल सोप्या पद्धतीने समजून सांगण्यात येणार आहे.
- द्रव्य तयार करण्यासंदर्भात मार्गदर्शन करणार.
गणेशोत्सव जवळ आला की 'प्लास्टर ऑफ पॅरिस'च्या गणेशमूर्ती आणि त्यांचे विसर्जन हा मुद्दा चर्चेला येतोच. पीओपी पाण्यात विरघळत नाही, त्यामुळे ते पर्यावरणपूरक नसून जलस्रोतांसाइी धोकादायक आहे, हे सत्य आहे. तरीही या मूर्ती बाजाराज येतातच आणि त्यांची खरेदीसुद्धा होतेच. ही खरेदी झाली तरी या मूर्तींचे पर्यावरणपूरक विसर्जन व्हावे, यासाठी यंदा नीरीतर्फे इच्छुकांना तांत्रिक सहाय्य केले जाणार आहे. घरच्या घरी किंवा मंडळस्तरावर या पीओपी मूर्तींचे शास्त्रीय पद्धतीने विसर्जन करून पीओपीचे विघटन कसे करावे याची माहिती आणि प्रशिक्षण नीरीतर्फे दिले जाणार आहे.
एका विशिष्ट द्रव्यात या मूर्तींचे विसर्जन केल्यास पीओपीचे विघटन होऊन त्याद्वारे खतासाठी उपयुक्त असलेला एक पदार्थ तयार होऊ शकतो. वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषदेच्या राष्ट्रीय रासायनिक प्रयोगशाळेद्वारे हे संशोधन करण्यात आले आहे. या द्रव्याच्या आधारे गतवर्षी पीओपी गणेश मूर्तींचे पर्यावरण पूरक पद्धतीने विसर्जन करण्यात आले होते. नीरी आणि 'महाराष्ट्र टाइम्स' यांच्यावतीने हा उपक्रम हाती घेण्यात आला होता. गतवर्षी हा उपक्रम यशस्वी झाल्यानंतर यंदा नीरीतर्फे या प्रकारच्या विसर्जनासाठी तांत्रिक मदत करण्यात येणार आहे. नीरीचे संचालक डॉ. राकेश कुमार यांच्या मागदर्शनात हा उपक्रम राबविला जात आहे. नीरीचे शास्त्रज्ञ डॉ. कृष्णा खैरनार म्हणाले 'अमोनियम बायोकार्बोनेटच्या सहाय्याने हे द्रव्य तयार करण्यात येते. या द्रव्याने तयार केलेल्या पाण्यात पीओपीच्या गणेशमूर्तींचे विसर्जन केल्यास पीओपीचे विघटन करणे सहज शक्य आहे. इतकेच नाही तर त्याद्वारे तयार होणारे दोन्ही बायप्रॉडक्टसुद्धा उपयोगी आहेत. यातील एकाचा उपयोग बांधकामासाठी तर दुसऱ्याचा उपयोग खते निर्मितीसाठी केला जाऊ शकतो. गतवर्षी नीरीच्या परिसरात हा उपक्रम आयोजित करण्यात आला होता. प्रायोगिक तत्त्वावर राबविण्यात आलेला हा प्रयोग यशस्वीही झाला होता. यंदा नीरीच्या परिसरात उपक्रम नसला, तरीसुद्धा या प्रकारचे पर्यावरणपूरक विसर्जन करण्यास इच्छुकांनी नीरीला संपर्क साधावा. नीरीतर्फे त्यांना योग्य ते तांत्रिक मार्गदर्शन आणि प्रशिक्षण दिले जाईल.'
'त्या' मूर्ती टाळाच
विसर्जनाची सोय आहे याचा अर्थ पीओपीच्या मूर्तींचीच खरेदी करा, असे नाही. पर्यावरणाचा विचार करता नागरिकांनी या मूर्तींची खरेदी कटाक्षाने टाळावीच असे आवाहन डॉ. कृष्णा खैरनार यांनी केले.
नीरी काय करणार ?
- पीओपी मूर्तीं विसर्जनासाठी तांत्रिक सहाय्य.
- विशिष्ट प्रकारच्या द्रव्यात पीओपीच्या मूर्तींचे विसर्जन करून घेणार.
- प्रक्रियेबद्दल सोप्या पद्धतीने समजून सांगण्यात येणार आहे.
- द्रव्य तयार करण्यासंदर्भात मार्गदर्शन करणार.