देवळाली कॅम्प परिसराने ब्रिटिश काळापासून आपली स्वतंत्र ओळख जपलेली आहे. येथील सर्वसमावेश सामाजिक रचनेच्या वैशिष्ट्यामुळे या परिसराचे कल्चर अनेकांना आकर्षित करते. याच परिसरात तब्बल ४० वर्षांपासून विद्याविनय को-ऑपरेटिव्ह हौसिंग सोसायटीतील सर्वधर्मीय रहिवासी गुण्यागोविंद्याने नांदत आहेत. त्यांच्यातील अतूट एकोप्याने सर्वधर्मीय बांधवांचा एक परिवार असा या सोसायटीचा उल्लेख करता येतो. या सोसायटीविषयी थोडेसे...
संकलन : प्रशांत धिवंदे
--
वडनेररोडवरील विद्याविनय सोसायटी ही कॅन्टोन्मेंट बोर्डाच्या कायद्याप्रमाणे विकसित करण्यात आलेली आहे. लष्करी हद्दीजवळच्या वडनेररोडलगत तब्बल चार हेक्टर १३ गुंठे जागेत सन १९७८ मध्ये ही सोसायटी स्थापन झाली. शिक्षक, कामगार, व्यावसायिकांनी एकत्र येऊन त्यावेळी दीड लाखात ही जागा खरेदी केली. त्यावेळी एकूण ४८ सभासद होते. प्रत्येकाच्या वाट्याला साधारणत: चार गुंठे (अंदाजे) जागा आली. देवळालीत लष्करी कामानिमित्त सर्वच जातिधर्मांच्या नागरिकांची सुरुवातीपासूनच वर्दळ असल्याने येथे हिंदू-मुस्लिम-ख्रिश्चन-पारशी अशा सर्वच धर्मांचे नागरिक वास्तव्यास आले. कोणी आलिशान बंगला बांधला, तर कोणी वीट-वीट रचून स्वप्नातील स्वमालकीचे घरकुल साकारले. सोसायटीची विद्याविनय को-ऑपरेटिव्ह हौसिंग सोसायटी म्हणून १२ डिसेंबर १९७८ रोजी गृहनिर्माण संस्थेकडे नोंदणी करण्यात आली. गेल्या अनेक वर्षांपासून येथील सर्व सभासद गुण्यागोविंद्याने नांदत आहेत. दरवर्षी येथे सर्वजण अगदी थाटामाटात गणेशोत्सव साजरा करतात. सार्वजनिक स्वरूपात साजऱ्या केल्या जाणाऱ्या या उत्सवासाठी खास मुंबई येथून शाडूच्या मातीची मूर्ती आणण्यात येते. दहा दिवस विविध स्पर्धा अन् धार्मिक कार्यक्रमांमुळे येथे चैतन्याचे वातावरण असते.
सोसायटीच्या कार्यालयाच्या जागेजवळ रखवालदाराच्या निवासासाठी स्वतंत्र व्यवस्था करण्यात आली आहे. ज्यामध्ये एका खोलीत सोसायटीचे कार्यालय आहे. सोसायटीच्या ऑडिटसाठी ए-१ कॅटेगरी मिळालेली असून, २०१७-१८ पर्यंतचा सर्व खर्चाचा तपशील कार्यालयात उपलब्ध आहे. प्रत्येक सभासदाकडून घेतल्या जाणाऱ्या देखभाल-दुरुस्ती खर्चातून रखवालदाराचा पगार, माळी, रंगरंगोटी, दुरुस्ती, सामूहिक वीजबिल हा खर्च भागविला जातो. सोसायटीच्या परिसरात मोबाइल टॉवरसाठी भाडेतत्त्वावर जागा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे. यातून मिळणाऱ्या उत्पन्नातून राम व शिव मंदिराचा दैनिक खर्च, पुजारी, फुलवाला आदी खर्चासह रामनवमी व महाशिवरात्रीच्या उत्सवाचा खर्च भागविण्यात येतो. प्रत्येक सभासदाच्या घरापर्यंत विहीर व बोअरवेलमधून वापरासाठी पाण्याची स्वतंत्र पाइपलाइन करण्यात आली आहे. कॅन्टोन्मेंट बोर्डाकडून प्रत्येकाला पिण्याच्या पाण्याचे कनेक्शन उपलब्ध करून देण्यात आले आहे. कार्यकारिणी मंडळाच्या गरजेनुसार वर्षाकाठी साधारण नऊ बैठका घेण्यात येतात, तर वर्षातून एकदा सर्व सभासदांची वार्षिक सर्वसाधारण सभा घेतली जाते. प्रत्येक सभासदाच्या घरापुढे झाडे लावण्यात आली आहेत. यामध्ये आंबा, चीकू, रामफळ, सीताफळ, केळी अशी फळझाडे, तर जास्वंदी, कण्हेर, अनंत, सदाफुली, ब्रह्मकमळ अशी फुलझाडेदेखील आहेत.
---
राम मंदिराने सौंदर्यात भर
सोसायटीचे सचिव सुधाकर पाटील आणि अन्य काही सभासदांनी सोसायटीच्या परिसरात राम मंदिर बांधण्याचा निर्णय घेतला. सभासदांसह काही दानशूरांच्या मदतीने २० लाख रुपयांचा निधी उभारून २०१० मध्ये प्रभू श्री रामचंद्रांचे मंदिर येथे साकारण्यात आले. देवळाली शहर परिसरातले हे पहिले राम मंदिर आहे. या मंदिराच्या मुख्य गाभाऱ्यात राम दरबार असून, उजव्या बाजूस गणपती, तर डाव्या बाजूस पंचमुखी हनुमानाचे छोटे मंदिर साकारण्यात आले आहे. पुरोहित अशोक झा हे मुख्य पुजारी म्हणून काम पाहतात. याच परिसरात एका वर्षातच आकर्षक अशा शिव मंदिराची उभारणी करण्यात आली. या परिसरात रामनवमी आणि महाशिवरात्रीचा उत्सव दरवर्षी जल्लोषात साजरा केला जातो.
--
बॉटल ब्रशचे आकर्षक झाड
सोसायटीमध्ये विहिरीलगत बॉटल ब्रश म्हणून ओळखले जाणारे एक वैशिष्ट्यपूर्ण झाड आहे. हे झाड मायट्रेस कुटुंबवर्गातील असून, क्रिमसन बॉटल ब्रश या इंग्रजी, तर कॅलिस्टोमन सायट्रिनस या शास्त्रीय नावाने ते ओळखले जाते. हे मूळचे ऑस्ट्रेलियातील न्यू साऊथ वेल्स व व्हिक्टोरिया येथील आहे. या झाडांचे लाकूड अत्यंत दर्जेदार मानले जाते. या झाडाची बॉटल ब्रशसारख्या आकाराची उन्हाळ्यात येणारी लालसर रंगाची फुले पक्ष्यांना परागकण शोषण्यासाठी आकर्षित करतात.
--
सोसायटीची कार्यकारिणी
चेअरमन : धनसिंग पाटील
सचिव : सुधाकर पाटील