तणावावर संगीतोपचाराची मात्रा!

नाशिक : घर आणि भोवतालच्या विचारधारेबाबत टोकाच्या मतभेदांमुळे जीवनेच्छा संपलेल्या व्यक्तीला जीवनात केवळ संगीत थेरपीने पुन्हा नवे आयुष्य दिल्याचे वृत्त तुम्ही ऐकले तर कदाचित विश्वास बसणार नाही..! पण संगीतोपचाराने संपलेली जीवनेच्छा पुन्हा जागृत होऊन मोठी समाजोपयोगी कार्य अनेक जण करीत असल्याच्या उदाहरणांची कमतरता नाही.

‘मना सज्जना’ या वृत्तमालिकेस प्रतिसाद देताना विख्यात गीतकार संजय गिते यांनीही अशीच काही आश्चर्यकारक उदाहरणे ‘मटा’ च्या व्यासपीठावर मांडली. संगीत हे तुमची जीवन इच्छा पुन्हा जागवू शकते आणि बड्या ध्येयासाठी तुम्हाला कार्यरक करू शकते, असा दावा त्यांनी अनेक केस स्टडींच्या आधारावर केला आहे.

सोनलला मिळाले नवजीवन

परंपरा आणि चौकटींच्या संस्कारात मोठी झालेली सोनल (नाव बदलले आहे) ही सामान्य कुटुंबातील मुलगी. तिची स्वत:ची वैचारिक क्षमता पूर्णत: विकसित झाल्यानंतर घर आणि भोवतालच्या समाजातून आलेल्या विचारधारेशी तिचे मतभेद होऊ लागले. परंपरागत चौकटी तिच्या मतांना कुठे स्थान देत नसल्याने ती काहीशी हिरमुसली. यामुळे सोनलने चक्क आत्महत्यचे प्रयत्नही केले. या घटनेने हादरलेल्या तिच्या कुटुंबीय आणि हितचिंतकांनी तिची हरतऱ्हेने समजूत घातली. पण सोनल ऐकेना. अखेरीला तिच्यावर गीतकार गिते यांनी त्यांच्याव्दारेच संशोधित ‘पर्सनलाइझ साऊंड थेरपी’ आणि इतर संगीतोपचारांचा प्रयोग केला. या प्रयोगाव्दारे तिचा आत्मसन्मान आणि स्वत:ची अस्तित्वाबद्दलचा आदर वाढविण्यास मोठी मदत झाल्याने अवघ्या तीन ते चार महिन्यांत सोनलने नैराश्याशी काडीमोड घेत नवे स्वप्न पाहिले. एक मोठा सामाजिक सेवेचा प्रकल्प हाती घेऊन ती अत्यंत संवेदशीलपणे मुक्या प्राण्यांची जीवापाड काळजी घेते आहे. शेकडो मुक्या प्राण्यांसाठी सोनल एक देवदूत बनण्याची किमया केवळ एका संगीत थेरपीतून घडल्याचे गीतकार गिते यांनी ‘मटा’ ला सांगितले.

रुग्णालयेही घेतात संगीताचा आधार

अनेकदा तुमचे आजार शरीरापेक्षा मनात अधिक असतात. मनोविश्लेषणाच्या अभ्यासाव्दारे यावर प्रकाश पडतो. अशा रुग्णांवर संगीत आणि नादांचे उपचार केल्यास रुग्णाच्या स्नायूंचा तणाव कमी होऊन स्वभाव उल्हासित राहतो. दिनचर्येत किमान २० ते ३० मिनिटे संगीत ऐकण्याचा सराव तुमची एकटेपणाची भावना दूर करू शकतो. अनेक रुग्णालयांमध्येही रुग्णांवरील नियमित उपचारांना संगीत उपचारांची साथ दिली जाते.

संगीत करते तणाव

अन् काळजी दूर

शरीर आणि मनात नकारात्मकता पसरविण्यासाठी कारणीभूत ठरणाऱ्या रसायनांच्या असमतोलाचा प्रभाव संगीत नाहीसा करू शकते, असेही एक पाहणी सांगते.

वेदना कमी होतात

संगीतामध्ये मनासोबतच शरीराचेही दु:ख हलके करण्याची क्षमता आहे. एका पाहणीमध्ये असे आढळले आहे की, एका रुग्णास योग्य प्रकारचे संगीत ऐकविल्यानंतर वेदनांसंदर्भात तक्रार करण्याचा त्याचा प्रभाव कमी झाला.

रोगप्रतिकारक क्षमता वाढते

संगीताच्या श्रवणाने तुमच्य शरीरातील इम्युनोग्लोबुलीनमध्येही वृध्दी होते. रोगप्रतिकारक क्षमता वाढविण्यासाठी या प्रक्रियेचा मोठा लाभ होतो, असे तज्ज्ञांचे सांगणे आहे.

स्मरणशक्ती राहते मजबूत

मंद संगीतामुळे ऐकलेले आणि वाचलेले दीर्घकाळ स्मरणात राहते. अध्ययनाच्या प्रक्रियेला संगीत गती देते. डोपामाइन नावाचा शरीरातील घटक संगीत वाढविते.