म. टा. प्रतिनिधी, नाशिक
नवरात्रोत्सवाला येत्या गुरुवार (दि. २१)पासून प्रारंभ होत आहे. त्यासाठी तरुणाई सज्ज झाली असून, गरबासोबतच प्रमुख आकर्षण ठरणाऱ्या रास दांडियाच्या तयारीचा उत्साह विविध ग्रुप्समध्ये दिसून येत आहे. दांडियासाठी लागणाऱ्या विविध प्रकारच्या टिपऱ्याही बाजारात दाखल झाल्या असून, पारंपरिक, तसेच वैविध्यपूर्ण प्रकारांना वाढती मागणी आहे.
नवरात्रोत्सवात नाशिक शहरासह जिल्ह्यात दांडियाची मोठ्या प्रमाणात धूम असते. त्यासाठी तरुणाई आधीपासूनच तयारी करते. उत्सवासाठी लागणारे ड्रेस, विविध प्रकारच्या दांडिया दर वर्षी खास खरेदी केल्या जातात. शहरात मुख्यत्वे करून धुळ्याच्या आदिवासी भागातून दांडिया विक्रीसाठी येतात. एक महिना अगोदर हे अदिवासी बांधव रामसेतूजवळ असलेल्या म्हसोबा पटांगणावर ठाण मांडून दांडिया तयार करतात. साधरणतः पेरूच्या झाडाच्या काठ्या यासाठी वापरल्या जातात. पेरूची काठी टणक असल्यामुळे ती सहसा लवकर तुटत नाही. त्याचप्रमाणे अन्य झाडांच्या लाकडाचा वापरही यासाठी केला जातो. या टिपऱ्या पॉलिश पेपरने घासून त्यावर रंग चढविला जातो. त्यानंतर त्यांची होलसेल भावात विक्री केली जाते. या टिपऱ्या घेण्यासाठी संपूर्ण जिल्ह्यातून व्यापारी येतात. शेकड्याच्या मोळीत बांधलेल्या टिपऱ्या व्यापाऱ्यांना दिल्या जातात. त्यानंतर व्यापारी त्याची रिटेल विक्री करतात.
--
नव्या डिझाईन्सचे आकर्षण
शहरातील बोहरपट्टीतदेखील टिपऱ्यांची विक्री होते. या ठिकाणी नवनवीन डिझाईन्सच्या टिपऱ्या आल्या आहेत. टिपऱ्यांना आकर्षक कापडाचे वेस्टन लावण्यात आले आहे. त्याचप्रमाणे कलाकुसरदेखील करण्यात आली आहे. लोखंडी टिपऱ्यांना बेअरिंग लावण्याची जुनी पद्धत आहे, त्या टिपऱ्याही विक्रीसाठी उपलब्ध आहेत. त्याचप्रमाणे गुजरातच्या काही भागातून मंडळी टिपऱ्यांच्या विक्रीसाठी आली आहेत. त्यांनी रविवार कारंजा परिसरात दुकाने थाटली आहेत. नाशिकरोडचा शिवाजी पुतळा परिसर, सातपूरचा बाजार येथेही मोठ्या प्रमाणात टिपऱ्या उपलब्ध आहेत. अधिक फॅशनेबल टिपऱ्यांसाठी ऑनलाइन सर्चही तरुणाईकडून सुरू असल्याचे दिसून येत आहे.
--
क्लासेसद्वारे दांडियाचे धडे
इतरांपेक्षा आपला दांडिया वेगळा असावा यासाठी दांडिया खेळणाऱ्यांनी विविध ठिकाणी क्लास लावले आहेत. ज्यांना अजिबातच खेळता येत नाही, अशांनी प्रशिक्षणाला सुरुवात केली आहे, तर जे पूर्वीपासून खेळतात, असे तरुण-तरुणी नवनवीन प्रकार शिकण्यात तल्लीन झाले आहेत. विशेष म्हणजे यामध्ये ज्येष्ठांनीदेखील आघाडी घेतल्याचे दिसून येत आहे.
नवरात्रोत्सवाला येत्या गुरुवार (दि. २१)पासून प्रारंभ होत आहे. त्यासाठी तरुणाई सज्ज झाली असून, गरबासोबतच प्रमुख आकर्षण ठरणाऱ्या रास दांडियाच्या तयारीचा उत्साह विविध ग्रुप्समध्ये दिसून येत आहे. दांडियासाठी लागणाऱ्या विविध प्रकारच्या टिपऱ्याही बाजारात दाखल झाल्या असून, पारंपरिक, तसेच वैविध्यपूर्ण प्रकारांना वाढती मागणी आहे.
नवरात्रोत्सवात नाशिक शहरासह जिल्ह्यात दांडियाची मोठ्या प्रमाणात धूम असते. त्यासाठी तरुणाई आधीपासूनच तयारी करते. उत्सवासाठी लागणारे ड्रेस, विविध प्रकारच्या दांडिया दर वर्षी खास खरेदी केल्या जातात. शहरात मुख्यत्वे करून धुळ्याच्या आदिवासी भागातून दांडिया विक्रीसाठी येतात. एक महिना अगोदर हे अदिवासी बांधव रामसेतूजवळ असलेल्या म्हसोबा पटांगणावर ठाण मांडून दांडिया तयार करतात. साधरणतः पेरूच्या झाडाच्या काठ्या यासाठी वापरल्या जातात. पेरूची काठी टणक असल्यामुळे ती सहसा लवकर तुटत नाही. त्याचप्रमाणे अन्य झाडांच्या लाकडाचा वापरही यासाठी केला जातो. या टिपऱ्या पॉलिश पेपरने घासून त्यावर रंग चढविला जातो. त्यानंतर त्यांची होलसेल भावात विक्री केली जाते. या टिपऱ्या घेण्यासाठी संपूर्ण जिल्ह्यातून व्यापारी येतात. शेकड्याच्या मोळीत बांधलेल्या टिपऱ्या व्यापाऱ्यांना दिल्या जातात. त्यानंतर व्यापारी त्याची रिटेल विक्री करतात.
--
नव्या डिझाईन्सचे आकर्षण
शहरातील बोहरपट्टीतदेखील टिपऱ्यांची विक्री होते. या ठिकाणी नवनवीन डिझाईन्सच्या टिपऱ्या आल्या आहेत. टिपऱ्यांना आकर्षक कापडाचे वेस्टन लावण्यात आले आहे. त्याचप्रमाणे कलाकुसरदेखील करण्यात आली आहे. लोखंडी टिपऱ्यांना बेअरिंग लावण्याची जुनी पद्धत आहे, त्या टिपऱ्याही विक्रीसाठी उपलब्ध आहेत. त्याचप्रमाणे गुजरातच्या काही भागातून मंडळी टिपऱ्यांच्या विक्रीसाठी आली आहेत. त्यांनी रविवार कारंजा परिसरात दुकाने थाटली आहेत. नाशिकरोडचा शिवाजी पुतळा परिसर, सातपूरचा बाजार येथेही मोठ्या प्रमाणात टिपऱ्या उपलब्ध आहेत. अधिक फॅशनेबल टिपऱ्यांसाठी ऑनलाइन सर्चही तरुणाईकडून सुरू असल्याचे दिसून येत आहे.
--
क्लासेसद्वारे दांडियाचे धडे
इतरांपेक्षा आपला दांडिया वेगळा असावा यासाठी दांडिया खेळणाऱ्यांनी विविध ठिकाणी क्लास लावले आहेत. ज्यांना अजिबातच खेळता येत नाही, अशांनी प्रशिक्षणाला सुरुवात केली आहे, तर जे पूर्वीपासून खेळतात, असे तरुण-तरुणी नवनवीन प्रकार शिकण्यात तल्लीन झाले आहेत. विशेष म्हणजे यामध्ये ज्येष्ठांनीदेखील आघाडी घेतल्याचे दिसून येत आहे.