एक रुपयाची नोट आली; पण गेली कुठे?

कोट्यवधींच्या संख्येने छपाई होऊनही दर्शनदुर्लभ

डॉ. बाळकृष्ण शेलार, नाशिकरोड

एक रुपयाच्या नोटांची छपाई नोटबंदी काळात पुन्हा सुरू झाली. त्यानंतर गेल्या वर्षभरात पुन्हा छपाई करण्यात आली. आताही ती सुरू आहे. मात्र, सामान्य नागरिकांना या नोटांचे दर्शन दुर्लभ झाले आहे. एक रुपयाच्या कोट्यवधींच्या संख्येने छापलेल्या नोटा जातात कुठे हा प्रश्न नागरिकांना पडला आहे.

नाशिकरोड करन्सी प्रेसमध्ये एक रुपयाच्या नोटांची छपाई पुन्हा सुरू झाल्याची माहिती सूत्रांनी दिली. विशेष म्हणजे एक रुपयांच्या कोट्यवधी नोटा छापूनही सामान्यांना त्यांचे दर्शन दुर्लभ झाले आहे. नाशिकरोड करन्सी प्रेसमध्ये दहा, वीस, पन्नास, शंभर, पाचशे व हजाराच्या नोटांची छपाई होते. सरकारच्या धोरणामुळे एक रुपयाच्या नोटांची छपाई पंचवीस वर्षापूर्वी बंद होऊन नाण्यांचे उत्पादन सुरू झाले. सध्या एक, पाच, दहा रुपयांची नाणी बाजारात आहेत. कधी कधी एक रुपयाच्या नाण्याची तीव्र टंचाई जाणवते. नागरिकांनाच त्याचा फटका बसतो. ही अडचण लक्षात घेऊन एक रुपयाची नोट छपाई सुरू झाली आहे.

कामगारांना वितरण

प्रेस मजदूर संघाच्या प्रयत्नामुळे कामगारांना एक रुपयाच्या बंडलचे वितरण रिझर्व्ह बँकेच्या परवानगीने केल्याची माहिती सरचिटणीस जगदीश गोडसे यांनी दिली. मात्र, दहा बंडलची मागणी करूनही एकच बंडल दिल्याने कामगारांनी व्यवस्थापन व बँकेप्रती नाराजी व्यक्त केली.

छपाईसाठी लक्ष्य

नाशिकरोड प्रेसमध्ये २६ वर्षांपूर्वी एक रुपयांच्या नोटांची छपाई करण्यात आली होती. वर्षभरापूर्वी नोटबंदीच्या काळात एक रुपयाच्या सुमारे वीस दशलक्ष नोटा चलनात पाठविण्यात आल्या होत्या. आता रिझर्व्ह बॅँकेने व्यावसायिकांच्या अडचणी लक्षात घेऊन एक रुपयाच्या नोटा पुन्हा छापण्याचे इंन्डेंट (आर्डर) प्रेसला दिले आहे. गेल्या मार्चपर्यंत एक रुपयाच्या तीनशे दशलक्ष नोटा छापण्यात आल्या होत्या. यंदा वेगळे लक्ष्य देण्यात आले आहे.

नागरिक ठेवतात जपून

स्टेट बँकेच्या सूत्रांनी सांगितले की, या नोटा आम्ही व्यावसायिक व नागरिकांना वितरीत करतो. परंतु, नोटा मिळाल्यानंतर बहुतांश लोक त्या चलनात आणतच नाहीत. त्यामुळे त्यांचे दर्शन होत नाही.