म. टा. प्रतिनिधी, पुणे
ड्रोनच्या उपयुक्ततेबाबात प्रशिक्षण देणाऱ्या 'सेंटर फॉर यूएव्ही इन बिल्ट एनव्हायर्न्मेंट' (क्यूब) या देशातील पहिल्या केंद्राची स्थापना महर्षी कर्वे स्त्री शिक्षण संस्थेच्या भानूबेन नानावटी कॉलेज ऑफ आर्किटेक्चर फॉर विमेन (बीएनसीए) संस्थेत झाली आहे. या केंद्राद्वारे नैसर्गिक व मानवनिर्मित स्थापत्य सर्वेक्षणपद्धती, कृषी व वृक्षगणना, नकाशा तयार करणे, बांधकामांचे स्ट्रक्चरल ऑडिट (लेखा परीक्षण) अशा विविध बाबींवर मार्गदर्शन व प्रशिक्षण देण्यात येणार आहे.
सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या सहकार्याने 'बीएनसीए' आणि 'रिडिट टेक्नोलॉजी'तर्फे 'नैसर्गिक व मानवनिर्मित स्थापत्य क्षेत्राच्या अभ्यासात मानवरहित ड्रोन'चा उपयोग या विषयावर परिषद आयोजित करण्यात आली होती. त्यामध्ये आर्किटेक्टस, अभियंते, स्ट्रक्चरल कन्सल्टंट्स (सल्लागार), शहर नियोजक, बांधकाम विकासक, डिझाइन क्षेत्रातले तज्ज्ञ, सरकारी अधिकारी, अभ्यासक सहभागी झाले. भारतीय अवकाश संशोधन संस्थेचे (इस्रो) माजी संचालक डॉ. सुरेश नाईक यांच्या हस्ते केंद्राचे उद्घाटन करण्यात आले. या वेळी प्राचार्य डॉ. अनुराग कश्यप, एयर कोमोडोर रणबीर सिंग डागर (निवृत्त), सुजाता कर्वे, प्रा. नम्रता धामणकर, प्रा. निधी दीक्षित, प्रा. प्राजक्ता कुलकर्णी, लीना दत्तगुप्ता यांनी केले.
'अतिवृष्टींमुळे किंवा नैसर्गिक संकटामुळे झालेल्या शेतीच्या नुकसानाची तातडीने मोजणी करण्यासाठी ड्रोनच्या मदतीने सर्वेक्षण करता येऊ शकते. त्यामुळे वेळ आणि शक्ती यांची बचत होईल. यासोबतच नुकसान झालेल्या शेतकऱ्यांना कमी वेळेत आर्थिक मदत मिळवून देता सिद्ध होईल,' असा विश्वास डॉ. नाईक यांनी व्यक्त केला.
'एकीकडे ड्रोनचे अनेक उपयोग होत असताना त्याच्या उड्डाणासंबंधीचे नियम मात्र अजूनही निश्चित झाले नसून ते समाजाच्या हिताच्या व सुरक्षिततेच्या दृष्टीनेही लवकर अंतिम स्वरूपात राबवणे आवश्यक आहे,' असे डागर यांनी सांगितले. डॉ. कश्यप म्हणाले, 'सध्याची गरज लक्षात घेऊनच आम्ही हा उपक्रम सुरू केला आहे. यातून नवीन रोजगार व उद्योग सुरू व्हायला मदत होईल. राजीव चतुर्वेदी यांनी महापालिकांसाठी ड्रोनचा वापर कशा पद्धतीने करता येईल, यासाठी मुंबई महापालिकेसाठी केलेल्या सर्वेक्षणाचे सादरीकरण केले. लेफ्टनंट कमांडर दीपक करोशी (निवृत्त) यांनी संरक्षण दलासाठी ड्रोनची उपयुक्ततता स्पष्ट केली. गोव्यातील आर्किटेक्ट फर्नांडोवेल्हो यांनी ऐतिहासिक वास्तूंच्या नकाशासाठी ड्रोनची उपयुक्तता सांगितली. 'एमकेसीएल'चे समीर पांडे यांनी आदिवासी क्षेत्रातील नकाशा व माहिती गोळा करण्यासाठी ड्रोनचा वापर स्पष्ट केला. भविष्यातील ड्रोनच्या वापरासाठी लागणारी बुद्धिमत्ता व कल्पकता यावर अपूर्व गोडबोले यांनी माहिती दिली.
...
क्यूब प्रशिक्षण केंद्राचे स्वरूप
- नैसगिर्क व मानवनिर्मित स्थापत्य सर्वेक्षणपद्धती.
- कृषी व वृक्षगणना आणि वृक्ष नकाशा तयार करणे.
- बांधकामांचे स्ट्रक्चरल ऑडिट (लेखा परीक्षण), पायाभूत सुविधांची अभ्यासपद्धती
- सौर ऊर्जा, कृषिक्षेत्रावर देखरेख, सौर ऊर्जा पॅनल लावण्यासाठी लागणारे सर्वेक्षण
- ड्रोनविषयक विद्यमान कायदे व परवानग्यांसंबंधी मार्गदर्शन