​ वीजवापराचे बदलते पॅटर्न

घरगुती वीजवापरात ५० पटींनी वाढ झाली असली, तरी देशाचा दरडोई वीजवापर हा तिसऱ्या जगातील देशांपेक्षाही कमी आहे. २०१४ मध्ये जगात सर्वांत कमी वीजवापर असलेल्या शेवटच्या दहा देशांमध्ये भारताचा समावेश होता.

देश दरडोई वीजवापर (युनिट)
नेपाळ ३३१
कॅमेरून ५०९
इथिओपिया ५३४
घाना ५७५
केनिया ६५३
नायजेरिया ६५५
चाड ८९९
नायग १०५६
भारत १०७९
आयव्हरी कोस्ट १०८३

विजेचा वापर
गेल्या काही काळात देशात सर्वाधिक वीजवापर औद्योगिक क्षेत्रात होत असला, तरी घरगुती क्षेत्रातील वीजवापराचे प्रमाण आणि ग्राहकांची संख्या यामध्ये सर्वाधिक वेगाने वाढ होत असल्याचे आढळून आले आहे.
क्षेत्रनिहाय वीजवापर

क्षेत्र वीज वापराचे प्रमाण
उद्योग ४२.३० टक्के
घरगुती २३.८६ टक्के
शेती १७.३० टक्के
व्यावसायिक ८.५९ टक्के

घरगुती उपकरणांचे प्रमाण
देशातील राहणीमानात गेल्या काही काळात बदल होत असून घरगुती वापरासाठी विविध उपकरणांचा वापर वाढू लागला आहे. २०१२ मधील घरगुती वापरकर्त्यांची आकडेवारी.
विजेचा वापर करणाऱ्यांचे प्रमाण ८३ टक्के
सीलिंग फॅन्स ७२ टक्के
टेलिव्हिजन ६० क्के
रेफ्रिजरेटर २३ टक्के
एसी २ टक्के
एअर कूलर्स १५ टक्के
वॉशिंग मशिन्स ७ टक्के
मायक्रोवेव्ह १ टक्का
मिक्सर-ग्राइंडर ३१ टक्के
....................
वीजवापराचा बदलता पॅटर्न
काही वर्षांपूर्वी घरगुती वीजवापराच्या क्षेत्रात सर्वाधिक विजेचा वापर दिव्यांसाठी करण्यात येत होता. मात्र, वीजवापराचा हा ट्रेंड गेल्या दहा वर्षांत बदलला आहे. दिव्यांबरोबरच पंखे- एसी, कूलर, रेफ्रिजरेटर आणि टीव्ही यांसाठी विजेचा वापर वाढू लागला आहे. २००८ मध्ये प्रयास उर्जा गटाने केलेला अभ्यास आणि त्यानंतर २०१२ मध्ये इंडिया एनर्जी सिक्युरिटी सिनॅरिओजमधील (आयइएसएस) ही आकडेवारी चित्र स्पष्ट करते.

वीजवापर प्रयासचा अभ्यास (२००६) आयइएसएस (२०१२)
दिवे ३७ टक्के २१ टक्के
पंखे १८ टक्के १६ टक्के
रेफ्रिजरेटर १४ टक्के ११ टक्के
टेलिव्हिजन ११ टक्के ११ टक्के
एसी १४ टक्के १६ टक्के
वॉटर हीटर ३ टक्के १२ टक्के
इतर १० टक्के १३ टक्के