म. टा. प्रतिनिधी, पुणे
'आज जी लुप्त मानली जाते, त्या सरस्वती या नदीचे अनेक उल्लेख वैदिक वाङ्मयात मिळतात. खळाळत जाणारी नदी, खोल डोहांनी युक्त नदी असे तिचे उल्लेख आहेत,' अशी माहिती देऊन, डॉ. अंबरीश खरे यांनी उपस्थितांना देवी रूप आणि देवीतत्त्व उलगडून सांगितले. निमित्त होते, 'हेरिटेज वॉक' या उपक्रमांतर्गत आयोजित वारसा व्याख्यानाचे!
'महाराष्ट्र टाइम्स', 'टिमविचा संस्कृत आणि भारतीय विद्या विभाग'; तसेच 'हेरिटेज इंडिया' यांच्यातर्फे या उपक्रमाचे आयोजन करण्यात आले होते. सदाशिव पेठेतील टिमविच्या सभागृहात झालेल्या या व्याख्यानाला वारसाप्रेमींचा उत्स्फूर्त प्रतिसाद मिळाला. देवी किंवा स्त्री देवता या भारतीय जनमानस व्यापून राहिल्या आहेत. जीवनाच्या प्रत्येक पावलावर त्यांचे अस्तित्व ठळकपणे दिसते. देवीचा संप्रदायही निर्माण झालेला दिसतो, असे सांगून, खरे यांनी देवीतत्त्वाची माहिती दिली. 'वेदांमध्ये पार्वती नाही; पण अंबिका आणि सरस्वती या देवतांची माहिती मिळते. सरस्वती या नदीचे अनेक उल्लेख वैदिक वाङ्मयात आहेत. त्यात तिचे खळाळत वाहणारी नदी, खोल डोहांची नदी असे उल्लेख आहेत,' असे खरे म्हणाले.
खिल सूक्तात आढळणाऱ्या श्रीसूक्ताची माहिती सांगून, लक्ष्म आणि त्यातून आलेली समृद्धीची देवता लक्ष्मीची माहितीही त्यांनी दिली. मार्कंडेय पुराणातील 'दुर्गा सप्तशती' या नावाने प्रसिद्ध असलेल्या भागातून आपल्याला असुरांच्या संहारासाठी शक्तीने धारण केलेल्या विविध रूपांची माहिती मिळते. महाकाली, महालक्ष्मी आणि महासरस्वती या देवतांच्या उगमाच्या कथा; तसेच देवीने केलेल्या विविध असुरांचा नाश आणि त्या संबंधीच्या कथा यांची सविस्तर माहितीही त्यांनी दिली. मनू आणि मन्वंतरांची माहिती सांगतानाच देवी सप्तशती म्हणजे काय, नवरात्रातील त्याचे महत्त्व, देवीचा बीज मंत्र याची माहितीही त्यांनी दिली. 'टिमवि'च्या मंजिरी भालेराव आणि 'हेरिटेज इंडिया'च्या उज्ज्वला खांडेकर या वेळी उपस्थित होत्या.