म. टा. प्रतिनिधी, पुणे
‘सोशल मीडियावरील समाजातील शांतता भंग करणाऱ्या पोस्टचा छडा आता लवकर लावता येणार असून याव यावरील माहितीचे भावनिक विश्लेषण अथवा परीक्षण करणे ‘सी-डॅक’च्या ‘ई-विदूर’ प्रणालीद्वारे शक्य होणार आहे,’ अशी माहिती ‘सी-डॅक’ कार्यकारी संचालक डॉ. हेमंत दरबारी यांनी दिली.
प्रगत संगणक विकास केंद्राच्या (सी-डॅक) ३०व्या वर्धापनदिनानिमित्त आयोजित केलेल्या पत्रकार परिषदेत ते बोलत होते. या वेळी ‘सी-डॅक पुणे’चे सहायक संचालक डॉ. राजेंद्र जोशी, डॉ. दिनेश कात्रे, संजय वांढेकर उपस्थित होते. ‘सी-डॅक’ने ‘ई-विदुर’सोबतच, ‘मोझॅक’ प्रणाली, ‘डिजिटालय’ सॉफ्टवेअर आणि ‘परमशावक’ डीएलजीपीयू सुपरकम्प्युटर तयार केला असल्याची माहिती डॉ. दरबारी यांनी दिली.
डॉ. दरबारी म्हणाले, ‘समाजामध्ये अशांतता निर्माण करण्यासाठी समाजकंटक, दहशतवादी, गुन्हेगार मोठ्या प्रमाणात सोशल मीडियाचा वापर करतात. त्यांच्यावर नियंत्रण ठेवणे सहज शक्य होत नाही. मात्र, यापुढे या घटकांना एखाद्या विषयाबाबत चुकीची आणि द्वेषाची माहिती सोशल मीडियावर पसरविणे महागात पडेल. ‘ई-विदुर’ प्रणालीद्वारे समाजात तेढ निर्माण करणाऱ्या आणि संशयास्पद हालचाली करणाऱ्या घटकांचा छडा लावता येणार आहे. तसेच, या घटकांची कार्यप्रणाली, उद्दिष्ट, पत्ता आदींची माहिती या प्रणालीद्वारे होईल. दरम्यान, सायबर हल्ले नेमके कोणत्या ठिकाणांहून होतात आणि ते करणारे लोक कोण, याचाही छडा लावता येईल. या प्रणालीद्वारे सोशल मीडियावरील ‘डेटा’चे परीक्षण करता येणे शक्य आहे. एखाद्याने एखाद्या विषयावर लिखाण अथवा कमेंट केले, तर त्यावर इतरांच्या होणाऱ्या प्रतिक्रियांचे नकारात्मक, सकारात्मक आणि भावनात्मक विश्लेषण करणे, शक्य होणार आहे. या प्रणालीचा वापर केंद्र व राज्य सरकारच्या सुरक्षा यंत्रणा आणि सरकारी विभागांना उपयोगी पडणार आहे. त्यामुळे प्रणाली वापरण्याबाबत विविध विभागांशी बोलणी सुरू आहेत.’
डिजिटालय सॉफ्टवेअरची निर्मिती
डॉ. कात्रे म्हणाले, ‘सी-डॅकच्या ‘सेंटर ऑफ एक्सलन्स फॉर डिजिटल प्रीझर्व्हेशन’ने ‘डिजिटालय’ नावाचे सॉफ्टवेअर विकसित केले आहे. हे सॉफ्टवेअर इलेक्ट्रॉनिक रेकॉर्ड व्यवस्थापन, डिजिटल प्रीझर्व्हेशन आणि ट्रस्टेड डिजिटल रिपॉझिटरी स्थापन करण्यासाठी उपसोगी पडेल. सॉफ्टवेअरच्या साह्याने इलेक्ट्रॉनिक रेकॉर्ड, ऑडिओ-व्हिडिओ, स्लाइड, ई-मेल, महत्त्वाचे दस्तावेज दीर्घ काळ जतन करणे शक्य होईल. हे सॉफ्टवेअर सरकारी विभागातील अधिकारी, कर्मचारी, रेकॉर्ड ऑफिसर, अभिलेखापाल वापरू शकतात.’
मोझॅक प्रणाली विकसित
डॉ. जोशी म्हणाले, ‘सी-डॅकच्या जैव माहिती तंत्रज्ञान गटाने ‘मोझॅक’ नावाची प्रणाली विकसित केली आहे. या प्रणालीमध्ये क्लाउड कम्प्युटिंगच्या साह्याने औषध तयार करतानाच्या असंख्य संकल्पनांच्या संरचना हातळता येणार आहे. तसेच, एखादे औषध तयार करताना मोठ्या प्रमाणात संशोधन करावे लागते. संशोधनाला कालावधी अधिक लागत असल्याने मोठ्या प्रमाणात इतर औषधे कुचकामी ठरतात. या प्रणालीचा वापर केल्यावर ‘ड्रग रीपरपजिंग’ तंत्रज्ञानाद्वारे हे टाळता येईल. तसेच, या औषधांचा इतर आजारांवर वापर करता येईल.
आज होणार कार्यक्रम
‘ई-विदुर’, ‘मोझॅक’ प्रणाली, ‘डिजिटालय’ सॉफ्टवेअर आणि ‘परमशावक’ डीएलजीपीयू सुपरकम्प्युटरच्या अनावरणाचा कार्यक्रम आज, मंगळवारी गुढीपाडव्याच्या मुहूर्तावर ज्येष्ठ खगोलशास्त्र डॉ. जयंत नारळीकर यांच्या हस्ते दुपारी तीन वाजता ‘आयुका’च्या सभागृहात होणार आहे. या वेळी प्रा. सरोज कांत मिश्रा उपस्थित राहतील, असे डॉ. दरबारी यांनी सांगितले.
डॉ. दत्ता महासंचालकपदावर
प्रगत संगणन विकास केंद्राच्या (सी-डॅक) महासंचालकपदाचा अतिरिक्त कारभार डॉ. देवाशिष दत्ता यांच्याकडे सोपविण्यात आला आहे. माजी महासंचालक प्रा. रजत मूना यांची रायपूरच्या आयआयटीच्या संचालकपदी नियुक्ती झाल्यानंतर हे पद रिक्त होते. डॉ. दत्ता हे सध्या इलेक्ट्रॉनिक्स आणि इन्फॉर्मेशन मंत्रालयामध्ये शास्त्रज्ञ ‘जी’ म्हणून कार्यरत आहे, अशी माहिती सी-डॅक पुणेचे कार्यकारी संचालक डॉ. हेमंत दरबारी यांनी सोमवारी पत्रकार परिषदेत दिली.
‘सोशल मीडियावरील समाजातील शांतता भंग करणाऱ्या पोस्टचा छडा आता लवकर लावता येणार असून याव यावरील माहितीचे भावनिक विश्लेषण अथवा परीक्षण करणे ‘सी-डॅक’च्या ‘ई-विदूर’ प्रणालीद्वारे शक्य होणार आहे,’ अशी माहिती ‘सी-डॅक’ कार्यकारी संचालक डॉ. हेमंत दरबारी यांनी दिली.
प्रगत संगणक विकास केंद्राच्या (सी-डॅक) ३०व्या वर्धापनदिनानिमित्त आयोजित केलेल्या पत्रकार परिषदेत ते बोलत होते. या वेळी ‘सी-डॅक पुणे’चे सहायक संचालक डॉ. राजेंद्र जोशी, डॉ. दिनेश कात्रे, संजय वांढेकर उपस्थित होते. ‘सी-डॅक’ने ‘ई-विदुर’सोबतच, ‘मोझॅक’ प्रणाली, ‘डिजिटालय’ सॉफ्टवेअर आणि ‘परमशावक’ डीएलजीपीयू सुपरकम्प्युटर तयार केला असल्याची माहिती डॉ. दरबारी यांनी दिली.
डॉ. दरबारी म्हणाले, ‘समाजामध्ये अशांतता निर्माण करण्यासाठी समाजकंटक, दहशतवादी, गुन्हेगार मोठ्या प्रमाणात सोशल मीडियाचा वापर करतात. त्यांच्यावर नियंत्रण ठेवणे सहज शक्य होत नाही. मात्र, यापुढे या घटकांना एखाद्या विषयाबाबत चुकीची आणि द्वेषाची माहिती सोशल मीडियावर पसरविणे महागात पडेल. ‘ई-विदुर’ प्रणालीद्वारे समाजात तेढ निर्माण करणाऱ्या आणि संशयास्पद हालचाली करणाऱ्या घटकांचा छडा लावता येणार आहे. तसेच, या घटकांची कार्यप्रणाली, उद्दिष्ट, पत्ता आदींची माहिती या प्रणालीद्वारे होईल. दरम्यान, सायबर हल्ले नेमके कोणत्या ठिकाणांहून होतात आणि ते करणारे लोक कोण, याचाही छडा लावता येईल. या प्रणालीद्वारे सोशल मीडियावरील ‘डेटा’चे परीक्षण करता येणे शक्य आहे. एखाद्याने एखाद्या विषयावर लिखाण अथवा कमेंट केले, तर त्यावर इतरांच्या होणाऱ्या प्रतिक्रियांचे नकारात्मक, सकारात्मक आणि भावनात्मक विश्लेषण करणे, शक्य होणार आहे. या प्रणालीचा वापर केंद्र व राज्य सरकारच्या सुरक्षा यंत्रणा आणि सरकारी विभागांना उपयोगी पडणार आहे. त्यामुळे प्रणाली वापरण्याबाबत विविध विभागांशी बोलणी सुरू आहेत.’
डिजिटालय सॉफ्टवेअरची निर्मिती
डॉ. कात्रे म्हणाले, ‘सी-डॅकच्या ‘सेंटर ऑफ एक्सलन्स फॉर डिजिटल प्रीझर्व्हेशन’ने ‘डिजिटालय’ नावाचे सॉफ्टवेअर विकसित केले आहे. हे सॉफ्टवेअर इलेक्ट्रॉनिक रेकॉर्ड व्यवस्थापन, डिजिटल प्रीझर्व्हेशन आणि ट्रस्टेड डिजिटल रिपॉझिटरी स्थापन करण्यासाठी उपसोगी पडेल. सॉफ्टवेअरच्या साह्याने इलेक्ट्रॉनिक रेकॉर्ड, ऑडिओ-व्हिडिओ, स्लाइड, ई-मेल, महत्त्वाचे दस्तावेज दीर्घ काळ जतन करणे शक्य होईल. हे सॉफ्टवेअर सरकारी विभागातील अधिकारी, कर्मचारी, रेकॉर्ड ऑफिसर, अभिलेखापाल वापरू शकतात.’
मोझॅक प्रणाली विकसित
डॉ. जोशी म्हणाले, ‘सी-डॅकच्या जैव माहिती तंत्रज्ञान गटाने ‘मोझॅक’ नावाची प्रणाली विकसित केली आहे. या प्रणालीमध्ये क्लाउड कम्प्युटिंगच्या साह्याने औषध तयार करतानाच्या असंख्य संकल्पनांच्या संरचना हातळता येणार आहे. तसेच, एखादे औषध तयार करताना मोठ्या प्रमाणात संशोधन करावे लागते. संशोधनाला कालावधी अधिक लागत असल्याने मोठ्या प्रमाणात इतर औषधे कुचकामी ठरतात. या प्रणालीचा वापर केल्यावर ‘ड्रग रीपरपजिंग’ तंत्रज्ञानाद्वारे हे टाळता येईल. तसेच, या औषधांचा इतर आजारांवर वापर करता येईल.
आज होणार कार्यक्रम
‘ई-विदुर’, ‘मोझॅक’ प्रणाली, ‘डिजिटालय’ सॉफ्टवेअर आणि ‘परमशावक’ डीएलजीपीयू सुपरकम्प्युटरच्या अनावरणाचा कार्यक्रम आज, मंगळवारी गुढीपाडव्याच्या मुहूर्तावर ज्येष्ठ खगोलशास्त्र डॉ. जयंत नारळीकर यांच्या हस्ते दुपारी तीन वाजता ‘आयुका’च्या सभागृहात होणार आहे. या वेळी प्रा. सरोज कांत मिश्रा उपस्थित राहतील, असे डॉ. दरबारी यांनी सांगितले.
डॉ. दत्ता महासंचालकपदावर
प्रगत संगणन विकास केंद्राच्या (सी-डॅक) महासंचालकपदाचा अतिरिक्त कारभार डॉ. देवाशिष दत्ता यांच्याकडे सोपविण्यात आला आहे. माजी महासंचालक प्रा. रजत मूना यांची रायपूरच्या आयआयटीच्या संचालकपदी नियुक्ती झाल्यानंतर हे पद रिक्त होते. डॉ. दत्ता हे सध्या इलेक्ट्रॉनिक्स आणि इन्फॉर्मेशन मंत्रालयामध्ये शास्त्रज्ञ ‘जी’ म्हणून कार्यरत आहे, अशी माहिती सी-डॅक पुणेचे कार्यकारी संचालक डॉ. हेमंत दरबारी यांनी सोमवारी पत्रकार परिषदेत दिली.