पाच घटकांवर ठरतो दीर्घकालीन अंदाज

मान्सूनवर एल निनोचे सावट असण्याबाबतच्या चर्चेच्या पार्श्वभूमीवर यंदा देशात सरासरीच्या ९६ टक्के पाऊस होईल, असा अंदाज भारतीय हवामानशास्त्र विभागाने मंगळवारी (आयएमडी) वर्तविला. या पार्श्वभूमीवर दीर्घकालीन सांख्यिकी अंदाजासाठी वापरण्यात आलेले घटक विचारात घेणे आवश्यक आहे.
१) डिसेंबर- जानेवारीतील उत्तर अटलांटिक आणि उत्तर प्रशांत महासागराच्या समुद्रपृष्ठाच्या तापमानातील फरक
२) फेब्रुवारी- मार्चमधील विषुववृत्तीय दक्षिण हिंदी महासागराच्या समुद्रपृष्ठाचे तापमान
३) फेब्रुवारी- मार्चचा पूर्व आशियातील समुद्रसपाटीवरील दाब
४) वायव्य युरोपचे जानेवारी महिन्यातील जमिनीलगतच्या हवेचे तापमान
५) विषुववृत्तीय प्रशांत महासागरातील उबदार पाण्याचे फेब्रुवारी- मार्चमधील प्रमाण

वर्ष आयएमडीचा अंदाज प्रत्यक्षातील पाऊस
२००८ सरासरीच्या ९९ टक्के सरासरीच्या ९८ टक्के
२००९ सरासरीच्या ९६ टक्के सरासरीच्या ७८ टक्के
२०१० सरासरीच्या ९८ टक्के सरासरीच्या १०२ टक्के
२०११ सरासरीच्या ९८ टक्के सरासरीच्या १०१ टक्के
२०१२ सरासरीच्या ९९ टक्के सरासरीच्या ९३ टक्के
२०१३ सरासरीच्या ९८ टक्के सरासरीच्या १०६ टक्के
२०१४ सरासरीच्या ९५ टक्के सरासरीच्या ८८ टक्के
२०१५ सरासरीच्या ९३ टक्के सरासरीच्या ८६ टक्के
२०१६ सरासरीच्या १०६ टक्के सरासरीच्या ९७ टक्के

गेल्या वर्षी चांगला मान्सून
गेल्या वर्षी महाराष्ट्रातील कोकण, मध्य महाराष्ट्र, मराठवाडा आणि विदर्भ या चारही हवामानशास्त्रीय उपविभागांमध्ये मान्सूनच्या हंगामात चांगला पाऊस झाल्यामुळे दुष्काळाचे सावट दूर झाले. एक जून ते ३० सप्टेंबर या कालावधीत कोकणात सरासरीपेक्षा २२ टक्के जास्त, मध्य महाराष्ट्रात १२ टक्के, मराठवाड्यात २१ टक्के तर विदर्भात नऊ टक्के जास्त पावसाची नोंद झाली. पुण्यातही पावसाने हंगामातील सरासरी गाठली होती. जून ते सप्टेंबर या चार महिन्यांच्या कालावधीत शिवाजीनगर येथे ५७१.३ मिलिमीटर पावसाची नोंद झाली. पुण्याची हंगामातील सरासरी ५६६ मिलिमीटर आहे. पुणे वेधशाळेच्या पाषाण येथील केंद्रावर हंगामात ६८१ मिलिमीटर, तर लोहगाव येथे ६५०.५ मिलिमीटर पाऊस नोंदवला गेला. शहराला पाणीपुरवठा करणाऱ्या धरणांच्या क्षेत्रातही हंगामात सातत्याने मोठा पाऊस झाल्यामुळे अनेकदा धरणांतून पाणी सोडावे लागले होते. एक जून ते एक ऑक्टोबरपर्यंत खडकवासला येथे ७५८ मिलिमीटर, पानशेत २११९ मिलिमीटर, वरसगाव २१३४ मिलिमीटर, तर टेमघर येथे २९८३ मिलिमीटर पावसाची नोंद झाली. हंगामाच्या शेवटी सर्व धरणांमध्ये २८ टीएमसी पाणीसाठा जमा झाला. २०१५ च्या तुलनेत २०१६ मधील मान्सूनने पुण्याला १२ टीएमसी जास्त पाणीसाठा उपलब्ध करून दिला.