म. टा. प्रतिनिधी, पुणे
महाराष्ट्र साहित्य परिषदेच्या वा. गो. आपटे संदर्भ ग्रंथालयातील दुर्मीळ ग्रंथांच्या डिजिटायझेशनचा पहिला टप्पा पूर्ण झाल्यानंतर मौलिक ग्रंथांचा खजिना ऑनलाइन उपलब्ध करून देण्यात आला होता. मात्र, काही दिवसातच हा खजिना ऑफलाइन झाला आहे. तांत्रिक अडचण आल्यामुळे १६३ दुर्मीळ ग्रंथांना वेबसाइटवरून काढण्यात आले आहे. काही वाचकांनी ई-मेलचा भडीमार करून संतप्त प्रतिक्रिया दिल्या आहेत. वेबसाइटवर असलेल्या चॅट या पर्यायावरून वाचकांनी तिखटपणे व्यक्त होत, 'एकही ग्रंथ उपलब्ध नाही. अजून किती दिवस वाट पाहावी लागणार,' असा सवाल केला आहे.
महाराष्ट्रातील आद्य साहित्यसंस्था असा लौकिक असलेल्या साहित्य परिषदेचा दुर्मीळ ग्रंथाचा खजिना गेल्या महिन्यातील तीन तारखेला उपलब्ध झाला. हे वृत्त माध्यमांमधून प्रसिद्ध झाल्यानंतर अनेक वाचकांनी वेबसाइटला भेट दिली. वेबसाइटच्या मुख्य पानावर असलेल्या लिंकमधून १६३ ग्रंथ उपलब्ध होते. ते वाचताना सुखद अनुभव येत होता. मात्र, काही दिवसांतच ही सुविधा बंद झाल्याचे वाचकांनी सांगितले. परिषदेच्या www. masapapune.org या संकेतस्थळावर आता ई-दुर्मीळ ग्रंथपेढी असा पर्याय दिसत आहे. मात्र लिंक उघडली जात नसल्याची तक्रार वाचकांनी केली.
'भांडारकर प्राच्यविद्या संशोधन मंदिराच्या सहकार्याने दुर्मीळ ग्रंथांचे डिजिटायझेशन झाले असून संकेतस्थळावर ई-दुर्मीळ ग्रंथपेढी 'साहित्य सेतू'च्या सहकार्याने निर्माण करण्यात आली आहे. महाराष्ट्रातील मौलिक ग्रंथ एका क्लिकवर अभ्यासकांना वाचता येतील.
दीडशे-दोनशे वर्षांपूर्वीच्या दुर्मीळ ग्रंथांची अवस्था पाहता त्यांचे जतन करण्यासाठी डिजिटायझेशन करण्याची गरज होती. दुसऱ्या टप्प्याचे काम लवकरच सुरू करण्यात येणार आहे. हे ग्रंथ केवळ मसापचे नाहीत. वाचकांचा त्यावर अधिकार आहे. यामुळेच संकेतस्थळावरून ते मोफत डाउनलोड करण्याची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे,' असे परिषदेतर्फे सांगण्यात आले होते. 'फाइलचा आकार कमी केला जात आहे. ग्रंथ लवकर उपलब्ध होतील,' असे ग्रंथालय विभागाचे कार्यवाह वि. दा. पिंगळे यांनी 'मटा'ला सांगितले.
------------
पुस्तकाच्या पानाची प्रत काढताना अडचण येत आहे. ग्रंथ अनेक वर्षे जुने असल्याने स्वामित्त्व हक्काचा विषय नाही. फाइलचा आकार कमी करण्याचे काम सुरू आहे. तांत्रिक कामाला वेळ लागत आहे. वाचकांनी सहकार्य करावे.
- प्रा. मिलिंद जोशी, कार्याध्यक्ष, महाराष्ट्र साहित्य परिषद
----------