मराठी नववर्षात चार नवरात्र साजरी केली जातात. या चार नवरात्रांपैकी दोन नवरात्र प्रसिद्ध आहेत. चैत्र आणि अश्विन महिन्यातील नवरात्र मोठ्या प्रमाणावर साजरी केली जातात. तर जून आणि जानेवारी महिन्यात येणारी दोन नवरात्र गुप्त पद्धतीने साजरी केली जातात. या दोन नवरात्रांपैकी पहिले गुप्त नवरात्र आषाढ महिन्यात साजरे केले जाते. जाणून घेऊया...
मराठी नववर्षातील पहिले गुप्त नवरात्र आषाढ महिन्यात साजरे केले जाते. आषाढ शुद्ध प्रतिपदेपासून ते आषाढ शुद्ध नवमीपर्यंत साजरे केले जाते. सिद्धी प्राप्तीसाठी घेण्यात येणाऱ्या मंत्रांची दीक्षा या गुप्त नवरात्रात घेतली जाते. तंत्र-मंत्राची विद्या मिळवण्यासाठी या गुप्त नवरात्रात विशेष उपासना केली जाते. शक्ती उपासकांसाठी गुप्त नवरात्राचा काळ पर्वणीचा मानला जातो.
२२ जून २०२० पासून गुप्त नवरात्राला सुरुवात झाली आहे. वास्तुशास्त्रात अशा काही खास गोष्टी सांगितल्या गेल्या आहेत, ज्याचा संबंध थेट देवी-देवतांची असल्याची मान्यता आहे. लक्ष्मी मातेची कृपा आपल्या घरावर राहावी, यासाठी काही गोष्टींचा अवलंब करणे हिताचे असल्याचे सांगितले जाते.
लक्ष्मी मातेला कमळाचे फूल अत्यंत प्रिय असल्याचे सांगितले जाते. आपल्या घरात जर लक्ष्मी मातेची प्रतिमा असेल, तर या नऊ दिवसांत लक्ष्मी मातेला कमल पुष्प अर्पण करावे. यामुळे लक्ष्मी मातेचे कृपाशिर्वाद आपल्या घरावर राहतात, असे सांगितले जाते. शुक्रवारी कमळाचे फूल लक्ष्मी मातेला अर्पण करण्याला विशेष महत्त्व असते. या नवरात्रात कमळाशी संबंधित लक्ष्मी मातेची प्रतिमा लावणे लाभदायक ठरते, असे मानले जाते.
गुप्त नवरात्राच्या काळात चांदी किंवा सोन्याची खरेदी शुभ मानली जाते. चांदी किंवा सोन्याच्या नाण्यावर लक्ष्मी मातेचे किंवा गणपतीचे किंवा दोन्ही देवतांची चित्रे असलेले नाणे खरेदी करणे अत्यंत मानले गेले आहे. लक्ष्मी मातेला धन, धान्य, संपत्तीचे प्रतीक मानले जाते. त्यामुळे या कालावधीत सोन्या-चांदीची खरेदी लाभदायक मानली जाते.
गुप्त नवरात्राच्या कालावधीत कमळ पुष्पावर बसलेल्या आणि हातातून पैशांचा वर्षाव होत असलेली लक्ष्मीची मातेची प्रतिमा घरात लावणे शुभ मानले गेले आहे. अशा स्वरुपातील लक्ष्मी मातेच्या प्रतिमा किंवा मूर्तीचे पूजन केल्यास विशेष शुभाशिर्वाद प्राप्त होतात, असे वास्तुशास्त्र सांगते.
गुप्त नवरात्रात सौभाग्याची लेणी असलेले दागदागिने, वस्तू खरेदी कराव्यात. सौभाग्य लेणी धन, वैभव आणि समृद्धीचे प्रतीक मानल्या जातात. यापैकी काही वस्तू देवघरात ठेवाव्यात असेही सांगितले जाते. याशिवाय एखादे मिळालेले मोरपंखही घरात ठेवावे, यामुळे लक्ष्मी मातेचे आशिर्वाद आपल्याला मिळतात, असे सांगितले जाते.